کاربرد قاعده اتلاف در تصادفات رانندگی:

همانگونه که شرح داده شد در اتلاف ممکن است فاعل شخصاً عمل زیانبار را مرتکب شود بالمباشره و یا عامل دیگری باعث تلف مال دیگری شود که اتلاف بالسبب گفته می شود برای روشن شدن مطلب دو مثال ذکر می شود تا چگونگی تطبیق قاعده اتلاف در تصادفات رانندگی نمایان تر گردد.

خودرویی در خیابان اصلی با سرعت مجاز و مطمئنّه و در مسیر مجاز در حال حرکت است و خودروی دیگری از مسیر  فرعی بدون دقّت و توجّه به وضعیت مسیر حرکتی و بدون رعایت حق تقدم (نقص مادّه  138 آیین نامه راهنمایی و رانندگی) وارد مسیر اصلی شده و باهم تصادف می کنند در اینجا خودرویی که از مسیر فرعی وارد مسیر اصلی شده در واقع با ارتکاب فعل مثبت و بی واسطه و بلافاصله منجر به تلف  شدن و ورود خسارت به خودرویی در مسیر اصلی و مجاز در تردد بوده شده برابر ماده 328 ق.م ضامن است.

گاهی ممکن است نقص وسیله نقلیه باعث تلف شدن مال دیگری شود مثل راننده ای با علم به اشکال و نقص در سیستم ترمز وسیله نقلیه خود بی مبالاتی نموده و وسیله را مورد استفاده قرار داد و در رانندگی با عابری برخورد کرد در این حالت در اصطلاح کارشناسی گفته می شود فرد مذکور رانندگی با وسیله نقلیه ای که عیب و نقص مستمر داشته باعث بروز حادثه گردید. و فعل مثبت فرد یعنی راندن وی با تقصیر همراه بوده است در این دو مثال اتلاف صورت گرفته و هر دو راننده مقصّر هستند به عبارتی در اتلاف بالمباشره نمی توان تقصیر را به غیر از راننده به عهده عامل دیگری قرار دارد حتی در وضعیتی که وسیله نقلیه دچار نقص فنّی حادث گردد برابر قاعده اتلاف و ماده 328 ق.م فعل راننده مباشر در رانندگی و بروز تصادف و خسارت به دیگری در واقع غیرعمد و بدون آگاهی بوده لیکن از مصادیق اتلاف می باشد و در این وضعیت به نظر می رسد با توجّه به نظریه ایجادخطر وضعیت می بایست رسیدگی گردد.

2- قاعده تسبیب:

2-1  مفهوم تسبیب:

تسبیب کلمه ای عربی است بر وزن تفعیل, با توجه به اینکه باب تفعیل برای متعدی کردن فعل لازم به کاربرده می‌شود؛ بنابراین، مقصود از تسبیب فراهم نمودن سبب حادثه زیانبار توسط شخصی می‌باشد. بر خلاف, اتلاف که علت کامل حادثه زیانبار توسط فاعل ایجاد می‌گردد, در تسبیب قسمتی از علت مادی حادثه زیانبار توسط فاعل ایجاد می‌گردد. به تعبیر دیگر سبب تلف مالی شدن, یعنی با انجام فعل یا ترک فعلی، زمینه حادثه زیانبار را ایجاد نمودن. انجام فعل گاهی منجر به تلف نمودن مال دیگری و گاهی منجر به ایجاد سبب تلف آن می‌شود که اولی تحت عنوان اتلاف و مورد اخیر تحت عنوان تسبیب موجب مسئولیّت می‌گردد. ولی ترک فعل با توجه به اینکه همواره به صورت باواسطه منجر به حادثه زیانبار می‌گردد؛ هیچگاه در قالب اتلاف قرار نمی‌گیرد, بلکه صرفاً در قالب تسبیب قرار می‌گیرد.

2-2   شرایط تحقّق تسبیب:

با توجه به ماده 331 قانون مدنی که مقرر می‌دارد: «هر کس سبب تلف مالی بشود باید مثل یا قیمت آن را بدهد و اگر سبب نقص یا عیب آن شده باشد باید از عهده نقص قیمت بر آید.»

شرایط تسبیب با توجه به ماده فوق به شرح ذیل می‌باشد: