تعاملات اجتماعی

براساس هرم نیازهای انسانی مازلو(1954)، احتیاجات افراد به دو گروه تقسیم می‏شود، دسته نخست نیازهای مادی و جسمانی است که در صورت ارضای این دسته، طیف دیگری از نیازها مطرح می‏شود که به بعد روحی و روانی زندگی انسان باز می‏گردد. بر این اساس یکی از نیازهای فطری انسانها (از جمله شهروندان ) نیاز به برقراری تعاملات و روابط اجتماعی است. بدین ترتیب از تعاملات و روابط اجتماعی هم به عنوان یک نیاز فطری و هم وسیله‏ای برای ارضای نیازهای دیگر نام برده می‏شود. به طوری که انسان بدون برقراری روابط اجتماعی قادر به زیستن نمی‏باشد(رفیع پور، 1382 ). هرگاه عملی از شخصی سر زند که با پاسخ از سوی فرد دیگر همراه باشد، اصطلاحاً به این عمل متقابل دوسویه، تعامل اجتماعی یا کنش متقابل اجتماعی گفته می‏شود. دراین صورت میان این دو شخص، یک رابطه اجتماعی برقرار می‏شود (فیلدینگ آگ برن و نیم کوف،1380). ساده‏ترین عنصر زندگی مشترک انسانی، کنش اجتماعی است. کنش اجتماعی، سلسله حرکات بارزی است که انسان برای دستیابی به هدفی نسبت به انسانی دیگر انجام می‏دهد. افراد به برقراری رابطه اجتماعی نیاز ذاتی دارند و به همین دلیل موقعیت‏هایی فراهم می‏آورند تا بتوانند رابطه اجتماعی خود را تجربه کنند. رابطه اجتماعی در فضا اتفاق می‏افتد . بنابراین فضا مجموعه‏ای از روابط اجتماعی میان گروه ومکان خاص را در بر می‏گیرد. نوع روابطی که در فضا برقرار می‏شود و شدت آن، به فضا معنی می‏دهد (طالبی،1383). پیاده‏راها محل حضور همه شهروندان و مشارکت آنان در زندگی جمعی‏شان می‏باشد. این فضاها در مقیاس همه شهر عمل کرده و می‏بایست پذیرای گروه های مختلفی از شهروندان باشد. در آنجا شهروندان در یک رابطه تعاملی با یکدیگر، باهم بودن را آموخته و برای ارتقای حیات جمعی می‏کوشند (پاکزاد،1386). همانگونه که برای شکل گیری خانواده نیاز به مکانی مانند خانه است، جامعه نیز برای شکل‏گیری نیاز به محلّی دارد که ارتباطات جمعی در آن شکل گیرد و فرصتی برای تعاملات اجتماعی فراهم شود. اگرچه شاید برای این امر نیاز به ساختار و کالبد مشخّصی در مکانی خاص نباشد، اما به فضاهایی در شهر نیازمندیم تا به مکان شخصیّت و هویّت بخشد و در ساکنان حس تعلّق به مکان را ایجاد کند و آن ها را جذب نماید (اشرافی،49:1386).

بخش مهمی از تعاملات اجتماعی و فرهنگی در فضاهای شهری محقّق می شود، بنابراین نقش فضاهای پیادۀ شهری در تقویت بنیان های اجتماعی و فرهنگی شهر اهمیّت بسیاری دارند. در این میان، پیاده‏راها معابری دارای نقش اجتماعی عمده هستند که می‏توانند شور و سرزندگی را به فضاهای شهری آوردند و مردم را به حضور داوطلبانه در شهر تشویق کنند. بنابراین آزادی عمل انسان پیاده برای توقف، مکث، تغییر جهت و تماس مستقیم با دیگران بسیار زیاد است. فضاهای پیاده مدار، با توجّه به ماهیّت شان از نظر ادراک هویّت فضایی، احساس تعلّق به محیط و دریافت زیبایی، از اهمیّت اساسی برخوردارند و با جذب طیف وسیعی از گروه های اجتماعی، حس هم گرایی، تعامل مستقیم شهروندان را با وجود بینش‏ها، احساس ها، خواسته ها و گرایش های مختلف تقویت می‏کند (قربانی، جام کسری، 1389: 60- 62 )