پاسخگویی به نیازهای فرهنگی جامعه

این پاسخگویی زمانی میسر خواهد بود که انتظار افراد از فضا مورد توجه قرار گیرد. به عنوان مثال، در گذشته فضاهای عمومی جهت انجام فعالیت‏هایی برای برپایی مراسم آئینی (ملی – مذهبی) و تجمعات خاص صورت می­گرفته است و به این ترتیب فضاها و مکانها دارای صبغه‏ای معنوی و روحانی بودند. این در حالی است که فضاهای عمومی امروز اکثراً به منظور تفریح، وقت گذرانی و شادمانی­های کاذب ایجاد می‏شوند. این موضوع، موضوع بنیادینی است که غفلت از آن تبعات منفی متعددی را برای جامعه در پی خواهد داشت. اصلی­ترین تبعات مغفول نهادن این موضوع دگرگونی و شبیه شدن بافت، سیما و سازمان فضایی شهرها به فضای بیگانه و همچنین تغییر در شیوه زیست می‏باشد. امروزه به دلایلی از قبیل به اسارت ماشین درآمدن انسان و به جهت تغییر در شیوه­ زیست و در معماری و از همه مهمتر به دلیل تغییر نگرش به حیات و برای جوامعی به جهت تقلید از الگوهای غربی نوع فضای مورد نیاز، نوع تعریف از اوقات فراغت و گذران آن، و به طور کلی شیوه­ زیست انسان تغیر نموده است. به عنوان مثال در گذشته خانه و طبیعت در ارتباط هم بودند و نیاز افراد به طبیعت را برطرف می­کرد اما امروزه افراد نیاز به رفتن پارک دارند.

2-6-10- تقویت حس وحدت در جامعه

اصلی ترین عامل دوام و پایداری هر امت و جامعه و ملت و تمدنی وجود وحدت آحاد آنهاست. اهم موضوعاتی که می­توانند به عنوان تأثیرات فضای شهری بر ایجاد و تقویت حس وحدت در جامعه منجر شود عبارتند از:

احساس هویت جمعی، احساس تعلق به مکان و امکان تماس رو در رو بین افراد جامعه

- حضور انسان

حضور انسان یکی از معیارهای مطلوبیت فضاست.

- دلپذیری

دلپذیری که به همراه زیبایی و جاذبه و سایر ویژگی‏ها می‏تواند ضمن دعوت مردم به حضور در فضا پاسخگویی نیازهای آنان نیز باشد. برای دلپذیری یک فضا ویژگی­هایی وجود دارد، اصلی­ترین آنها که در واقع تعریفی برای دلپذیری است عبارت است از:

تطابق ویژگی­های ذهنی و عینی انسان در مورد فضا یا آن چیز است. به عبارت دیگر، میزان تطبیق انتظاراتی که هر کس از یک فضا دارد، با وضع موجود (به بیان دیگر پاسخگویی و تطبیق ویژگی­های فضا با انتظارات انسان) میزان دلپذیری فضا را تعیین خواهد کرد.

- پیاده مداری

موضوعی است که با ماهیت فضای شهری که حضور انسان را را طلب می‏کند و با تعاملات اجتماعی و برپایی آیین­ها و مراسم و زندگی جمعی رابطه دارد. هر شهری ویژگی خاص خود را دارد به همین دلیل به برخی از نکات بحث پیاده مداری اشاره می‏شود.

- یکی از بهترین حالت­ها آن است که عملکردهای پیرامون یک فضای شهری پیاده، مجموعه ­ای از عملکردهای مورد نیاز و مورد مراجعه­ی مردم باشند.

- شبکه ای مرتبط و هماهنگ از فضاهای پیاده مدار می ­تواند به انحاء مختلف مطلوبیت محدوده­ وسیعی از شهر را افزایش دهد.

- وجود خدمات متناسب و مورد نیاز مراجعین در حاشیه پیرامونی فضا.

اصل قرار دادن انسان (مراجعین) و نیازهای او، در مقابل اصل قرار دادن خواسته­ های صاحبان و مالکان عملکردهای مجاور فضای پیاده.

- ارتباط قرار دادن بین فضاهای شهری (فضاهای باز و عمومی) و فضاهای طبیعی (سواحل، مسیرهای دسترسی به جنگل­ها، کناره­ها و کوه­ها) (موسوی، 1392، 171-157)

2-7- کیفیت فضاهای شهری

تاکنون معیارها و عوامل متفاوتی برای بررسی کیفیت فضاهای شهری بیان گردیده‏اند که می­توان آنها را در غالب شش دسته مؤلفه؛ کالبدی، ادراکی یا معنایی، مولفه اجتماعی، مولفه بصری، مولفه عملکردی و مولفه زمانی بررسی نمودCarmona et.al,2003, 61-210) ).

مبنی بر نظرات متفاوت می‏توان شاخص­ های گوناگونی را در کیفیت فضاهای شهری و ارزیابی کیفیت آنها موثر دانست. بر اساس مطالعه­ای که توسط موسسه پی پی اس  بر روی بیش از هزار فضای عمومی شهری که در کشور های مختلف جهان انجام داده شد، مطالعه کنندگان به این نتیجه رسیدند که چهار عامل اساسی دسترسی و به هم پیوستگی، آسایش منظر، استفاده­ها و فعالیت­ها و اجتماع پذیری در سنجش مطلوبیت کیفی وضعیت فضاهای عمومی شهری از اهمیت بیشتری برخوردارند (رفیعیان و خدایی، 316،1389).

کیفیت فضای شهری را می‏توان در مواردی همچون دید و هویت، استراتژی فصلی، جذابیت­ها و مقاصد متنوع، لبه‏های فعال، مدیریت، تامین منابع بودجه مختلف آن فضا معرفی می‏نماید (رفیعیان و خدایی، 1389، 306).

کیفیات کالبدی یک فضای عمومی با نحوه دسترسی، موقعیت، آسایش فیزیولوژیکی در شرایط مختلف اقلیمی و امنیت، در رابطه است. علاوه بر این وجود عناصر طبیعی در فضاهای عمومی که سبب افزایش هیجان و سرزندگی محیط و دعوت عابران به این فضاها و فراهم نمودن امکان استراحت، تجارب خوشایند و سلامت بیشتر برای مردم می‏گردند نیز در این میان حائز اهمیت اند. عناصری چون : یادمانها، پله‏ها، آبنماها، و سایر عوامل موثر در تشویق انسانها به حضور و تعامل در فضا، در زمره عوامل تاثیرگذار در ارتقاء جنبه‏ه ای کالبدی فضاهای عمومی محسوب می‏شوند (دانشپور، 21،1390).