بزه دیده شناسی

جرم شناسی بسیار دیر هنگام به مطالعه بزه دیده پرداخته است و هدف آن از روی آوردن به پژوهشهای بزه دیده شناختی علمی صرفا برآورده کردن رقم سیاه مجرمیت می باشد. تکامل تحقیقات در زمینه بزه دیده شناسی این امکان را فراهم کرد که جرم شناسان آگاهی لازم در زمینه پدیده مجرمانه و همچنین در زمینه ی بزه دیدگان دارای جنبه ی تاریخی هستند دستاورد جرم شناسان اولیه می باشند. این نسخ شناسی ها بیانگر این هستند که خصوصیات اهداف برای درک جرم و مجرم بسیار مهم هستند بخصوص زمانی که بزه دیده بطور آشکار بیگناه می نماید. این مساله بویژه در مورد دستبردها که مطالعه جرم شناسان آمریکایی را به اندیشه وا داشته و همچنین در جرایم خشونت ورزی که اغلب مجرم و بزه دیده بایکدیگر آشنایی قبلی دارند کاملا صادق است.

در قتلهای همراه با سرقت، این جرم سرقت است که از لحاظ علت هدف قراردادن بزه دیده هم است و در تصفیه حساب های شخصی در محلات جرم نیز شناخت قانون محلی و در قتلهای خانوادگی، روابط خانوادگی را باید در نظر داشت.

این قتلهای ارتکاب یافته در جریان نزاع، اغلب بخاطر شرف و حیثیت است. به بررسی روابط طرفین بویژه در مورد خشونت های جنسی می پردازیم و از لحاظ آماری می توان بوضوح ثابت کرد قبل از ارتکاب جرم یکدیگر را شناخته اند. قتلهایی که متوجه زنان می وشد بعضا ناشی از تعارضات درون خانوادگی است. هنگامی که زن دیگر وضعیتی که در آن احساس خطر می کند را تحمل نمی کند جرم متوجه او می وشد و او قربانی می سازد. بسیار نادر است که یک زن مرتکب جرم خشونت و دزدی شود. از لحاظ آماری در موارد قتل همراه با سرقت بجز گاهی از اوقات آنهم به عنوان شریک جرم اثری از زنان به چشم نمی خورد. با این وجود مشاهده می شود که خشونت زنانه رو به افزایش است. در بعضی از مواقع احتمال زیادی دارد که بزه دیده از یک جرم دوبار قربانی شود. این نشانه آسیب پذیری است و بیان می کند که بزه دیده شناسی بیش از حد در معرض جرم قرار دارد و یا اینکه بزه کاران خود بزه دیده شوند دربزه دیده شناسی علمی منشا علمی به تحلیل این موضوع پرداخته می شود.

ب: بزه دیده شناختی حمایتی

حقوق بشر بزه دیده مدار دستاورد تعامل 2 بخش حقوق بشر، حمایت از بزه دیده در میانه سده بیستم است. تردیدی نیست که بزه دیده شناسی در برخی از هدف های جنبش متون بشر نقض داشته است. زیرا حقوق بشر که در چارچوب حقوق بین المللی قراردادی و هدفی تدوین شده عبارت است از دسته های متنوعی از حق های ایجابی (مانند تامین رفاه و آموزش و پرورش) و حق های سلبی (منع تبعیض و شکنجه) که هدف آن ارتقا و حمایت از کرامت انسانی بویژه در حوزه های حق سلبی. اگر هر یک از این حق ها نقض شود. شخص دارنده ی آن حق نقض شده می توانی قربانی (بزه دیده) خوانده شود. بدین سان می توان گفت که در گفتمان علوم جنایی بزه دیدگی بیش از بزه دیده شناسی مطرح بوده است. بزه دیده شناسی به دنبال شناخت علت ها و آثار بزه دیدگی است و هدف آن عبارت است از یافتن پاسخی سودمند به آثار منفی بزه دیدگی گذشته و پیش گیری از تکرار بزه دیده سازی (در بستر نقش های حقوق بشری، یعنی پیش گیری از جنایت کارهای آینده) بدین سان یکی از هدف های مبهم بزه دیده شناسی هم چون حقوق بشر، تضمین کرامت انسانی است. تاریخ حقوق بشر نمایان گر کوشش برای تضمین کرامت انسانی است (واقعیت آن است که باوجود برجستگی اندیشه های غربی در پیدایش حقوق بشر این مفهوم دانشمندان و شخصیت های از سنت های دینی، فرهنگی گوناگون پدید آورد و گسترش داده اند. [1]

[1] موحد، محمدعلی، در سوای حق و عدالت، از حقوق طبیعی تا حقوق بشر، جلد اول، تهران، انتشارات نشر دادنامه، چاپ اول، 1389، ص 423