– اقدامات سازمان ملل متحد

سازمان ملل متحد در جهت اصل فردی کردن مجازات در قلمرو کیفر سالب آزادی بدواً ابزاری را که متضمن این اصل و برای اصلاح مجرمین و پیشگیری از جرم مفید واقع شوند پیش‌بینی و تدوین نموده است.  سپس با عنایت به عدم توفیق زندان‌ها و مؤسسات مربوطه در اصلاح بزهکاران و افزایش تکرار جرم و طرح اندیشه زندان‌زدایی در مراجع علمی و قانون‌گذاری برخی کشورها به بررسی ابزارهایی که متضمن تدابیر غیرسالب آزادی مبتنی بر سیاست جایگزینی هستند مبادرت و در قالب قواعدی مستقل به دولت‌های عضو توصیه نمود.

4-1-1- گفتار اول - سیر تاریخی اقدامات سازمان ملل متحد

«معایب زندان‌های کوتاه‌مدت از هنگام تشکیل اتحادیه بین‌المللی حقوق کیفری در 1889 تا آخرین کنگره‌ای که کمیسیون بین‌المللی کیفری و زندان‌ها در 1950 برگزار نموده همواره گوشزد شده و حتی در کنگره اخیر ممنوعیت مطلق توسل به آن پیشنهاد گردیده است». [1]

موضوع تدابیر جایگزین برای مجازات سالب آزادی حتی در قدیمی‌ترین کنگره بین‌المللی نیز مورد بحث بوده است.  «کنگره بین‌المللی پیشگیری و سرکوبی که در سال 1872 در لندن تشکیل شد… موضوعاتی چون اداره زندان‌ها، یافتن تدابیر جایگزین برای کیفری سالب آزادی، روش‌های بازپذیر ساختن اجتماعی بزهکاران… به طور مفصل مورد بحث و تبادل‌نظر قرار گرفت». [2]

بدین ترتیب عدم کارایی زندان و نامناسب بودن آن حتی در زمان مکاتب کلاسیک نیز مطرح بوده است و چنانکه قبلاً نیز گفته شده آزادی مقدماتی پیشنهادی بن ویل دومارسنگی در سال 1846 بعدها تحت عنوان آزادی مشروط یا پارول مورد شناسایی قرار گرفت.

«بعد از این که سازمان ملل متحد در سال 1950 کمیسیون قدیمی کیفری و امور زندان‌ها را جذب خود کرد تشکیل منظم کنگره‌های بزرگ را که قبلاً وظیفه این کمیسیون بود به عهده گرفت.  این کنگره‌ها هر 5 سال یک بار با موضوعاتی درباره پیشگیری از بزهکاری و اصلاح بزهکاران ترتیب می‌یابد». [3]

اندکی پس از تشکیل سازمان ملل در نخستین کنگره پنج سالانه سازمان ملل متحد مجموعه قواعد و مقررات حداقل ملل درباره طرز رفتار (اصلاحی) با زندانیان در سال 1955 در ژنو به اتفاق آرای شرکت‌کنندگان به تصویب رسید. [4] متعاقباً در 31 ژوئیه 1957 در قالب قطعنامه شماره 663 مورد تثویب شورای اقتصادی اجتماعی نیز قرار گرفت. [5] قبلاً نیز در سال 1934 دسته‌ای از قواعد مربوط به رفتار با زندانیان توسط کمیسیون بین‌المللی زندان‌ها و حقوق کیفری تهیه شده بود. [6] که مورد پذیرش کنگره مزبور واقع شد.  شورای اقتصادی اجتماعی در قطعنامه 25 مه 1984 مقررات ناظر به تضمین اجرای مؤثر مجموعه قواعد و مقررات حداقل درباره طرز رفتار (اصلاحی) با زندانیان را تصویب نمود. [7] نظر به اهمیت اصلاح بزهکاران که از اهمیت مهم اصل فردی کردن مجازاهاست، به توصیه کنگره هشتم 1990 در کوبا مجمع عمومی در 14 دسامبر 1990 اصول اساسی راجع به اصلاح بزهکاران را به تصویب رساند. [8] «جانشین‌های حبس در سطح سازمان ملل نیز از ابتدا در قطعنامه شماره 8 کنگره ششم (1980) مورد توجه قرار گرفت.  سپس در (قطعنامه شماره 16) کنگره هفتم (1985) تقلیل تعداد زندانیان، راه حل‌های جایگزین و بازسازی اجتماعی بزهکاران مورد بررسی و تبادل‌نظر قرار گرفت.  با توجه به یافته‌های تحقیقات انجام شده شورای اقتصادی اجتماعی در بخش ششم قطعنامه شماره 10/1986 مورخ 21 مه 1986 در مورد کیفرهای جایگزین مجازات زندان از دبیرکل خواست تا گزارشی را در مورد (جایگزین‌های زندان) برای کنگره هشتم (1990) تهیه تا مورد بررسی و تصویب قرار گیرد». [9]

در اجلاس تدارکاتی بین منطقه‌ای کنگره هشتم که در توکیو برگزار شد متن قواعد حداقل ملل متحد درباره تهیه و تنظیم اقدامات غیرسالب آزادی مورد بررسی و تصویب قرار گرفت و سپس به تصویب کنگره هشتم نیز رسید.  این قواعد در قالب قطعنامه شماره 110/45 مورخ 14 دسامبر 1990 به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحده رسیده و اجرای آن به دولت‌های عضو توصیه گردیده است. [10]

مجموعه قواعد حداقل ملل متحد درباره مدیریت و اعمال عدالت کیفری صغار یا قواعد بیجینگ نیز (که در کنگره هفتم (1985) پذیرفته و به موجب قطعنامه‌ای در 29 نوامبر 1985 به تصویب مجمع عمومی نیز رسید)، در بخش سوم نوع اقدام‌ها و تناسب آنها با جرم ارتکابی صغار و توسل حداقل به «محیط بسته» (زندان بسته) و نهادهای رسمی برای اعمال تصمیمات قضائی درباره صغار (و در عوض استفاده از محیط باز با جنبه‌های تربیتی آموزشی) مورد تأکید قرار گرفته است. [11]

همچنین بخش اول قواعد ملل متحد راجع به حمایت از صغار محروم شده از آزادی که در کنگره هشتم از تصویب گذشت و طی قطعنامه مورخ 14 دسامبر 1990 به تصویب مجمع عمومی نیز رسید، سلب آزادی از صغار متهم یا بزهکار را به عنوان آخرین راه حل توصیه می کند. [12]

و در نهایت سازمان ملل متحد در جهت قواعد مصوب قبلی در کنگره نهم (1995) و به موجب قطعنامه «صغار به عنوان قربانیان و مباشران جرایم و برنامه ملل متحد در قلمرو عدالت کیفری: از تصویب تا اعمال و اقدام» بر پیشبرد اقدام‌های جایگزین کیفر سالب آزادی، غیرقضائی کردن رسیدگی به بزهکاری صغار، روش‌های جدید حل و فصل اختلافات در قلمرو جرایم اطفال و نوجوانان. . .  تأکید کرده است. [13]

[1] - مارک آنسل، پیشین، ص 93.

[2] - علی حسین نجفی ابرند آبادی، پیشین، ص 293.

[3] - مارک آنسل، پیشین، ص 41.

[4] - در خصوص متن این قواعد رک:

Standard Minimum rules for the Treatment of Prisoners United Nations Department of Public information New York 1984.

[5]- علی حسین نجفی ابرند آبادی، همان، ص 334.

[6] - Ibid.P.1.

[7] - علی حسین نجفی ابرند آبادی، پیشین، ص 336.

[8] - پیشین، ص 338.

[9] - پیشین، ص 338.

[10] - علی حسین نجفی ابرند آبادی، همان، ص 338.

[11] - پیشین، ص 346.

[12] - پیشین، ص 347-348.

[13] - پیشین، ص 348.