پیشگیری از سرقت رایانه­ای

هر چند برخی بر این باورند که اصلاح قوانین سنتی جزایی پاسخگوی نیازها در برابر جرایم سایبری است در مقابل عده ای معتقدند دنیای مجازی دنیای جدیدی است و مجرمان سایبر از لحاظ  جرم شناسی از مجرمان دیگر متفاوتند و مجازات ها و درمان های متفاوتی را نیز نیاز دارند.

استاد گسن‌ پیشگیریی درمعنای‌ جرم‌شناسی‌ پیشگیرانه‌ را مجموعه‌ تدابیر سیاست‌ جنایی‌ به‌ استثنای‌ تدابیر معمول‌ به‌ هنگام‌ مداخله ‌نظام‌ کیفری تعریف‌ می‌کند که‌ هدف‌ انحصاری‌ یا لااقل‌ اصلی‌ آنها محدود کردن‌ امکان‌ وقوع‌ مجموعه‌ای‌ از اعمال‌ مجرمانه‌، از طریق‌غیر ممکن‌ کردن‌، دشوارتر کردن‌ یا کاهش‌ احتمال‌ آنهاست‌.[1]

4-2-1- پیشگیری غیر کیفری سرقت رایانه­ای

پیشگیری تنها به حوزه علوم جنایی محدود نمی­ شود و در هر حوزه­ای  که یک سری ناهنجارها وجود داشته باشد،  سعی می شود از طریق اتخاذ تدابیر پیشگیرانه  از قوع آنها جلوگیری  شود، چرا که این اتفاق نظر وجود دارد که «پیشگیری بهتر از درمان است».[2]

در این راستا، برای پیشگیری از سرقت رایانه­ای الگو های گوناگونی از رشته­های مختلف در حوزه علوم جنایی پیاده شده ­اند که البته هر یک بعد خاصی را مد نظر قرار داده اند و به همین خاطر با نواقصی مواجه می­باشند. اما کاملترین الگویی که تا به حال ارائه شده پیشگیری اجتماعی  و وضعی از این جرم است.[3]

4-2-1-1- پیشگیری اجتماعی[4] از سرقت رایانه­ای

پیشگیری اجتماعی شامل اقدام­هایی است که به طور مستقیم یا غیر مستقیم، هدفشان تاثیرگذاری بر شخصیت افراد است تا از سامان دادن فعالیت خود حول انگیزه­های بزهکارانه بپرهیزد و بیش از ارتکاب جرم صورت می­گیرد و از این طریق خلاءها و ناهنجاری های وی را بر طرف می­ کند.[5]

محور اقدامات در این نوع پیشگیری فرد است، زیرا کلیه اقدامات روی فرد یا محیط وی صورت  می­گیرد تا ریشه های سرقت را نشانه گرفته و مانع از شکل گیری علل بزهکاری گردد.

4-2-1-1-1- تبیین پیشگیری اجتماعی سرقت رایانه­ای

با این توضیح، باید گفت پیشگیری اجتماعی در حوزه جرایم سایبری از جمله سرقت سایبری از اهمیت قابل توجهی برخوردار است و در توجیه آن حداقل می توان دو دلیل اشاره کرد.

1-سرقت رایانه ای از ویژگی هایی برخوردار است که اتخاذ تدابیر پیشگیرانه  وضعی را تا حد زیادی خنثی می­ کنند.

2- طیف وسیعی از مجرمان  و بزه دیدگان این جرایم را افراد کم سن و سال  تشکیل می­ دهند و همان طور که گفته شداین گروه مخطبان اصلی تدابیر پیشگیرانه اجتماعی هستند .به این ترتیب، چنانچه یک برنامه منسجم و کارآمد برای این گروه طرح ریزی شود و آنها با این دنیای جدید و خطرات بالقوه آن آشنا شوند، تا حد زیادی می­توان از الحاق آنها به طیف مجرمان و بزه دیدگان جلوگیری کرد.[6]

البته باید خاطر نشان ساخت که آموزش و آگاه سازی افراد بزرگ سال از خطرات و آسیب پذیری های این دنیا جدید نیز امری ضروری است .

چرا که بخش بزرگی از بزهدیدگی سرقت رایانه­ای به خاطر آشنایی یا کمی آگاهی از فضای تبادل اطلاعات است و بنابراین می­توان گفت، پیشگیری اجتماعی در سرقت رایانه ای نسبت به افراد بزرگسال نیز نتیجه بخش است.[7]

پیشگیری اجتماعی به دو نوع تقسیم می شود:

1- پیشگیری اجتماعی رشد مدار[8] که این نوع پیشگیری جنبه تربیتی و فنی دارد. اختلالات رفتاری و روانی طفل هدف قرار می­گیرد، و سعی دارد چنانچه کودکی به هر دلیلی از خود مظاهر بزهکاری را بروز داد با مداخله زودرس در وی و پیرامونش از مزمن شدن بزهکاری در آینده جلوگیری کند.

2- پیشگیری اجتماعی جامعه مدار[9]، در برگیرنده تدابیر و اقداماتی است که هدف آن کاهش یا حذف علل جرم در محیط اجتماعی است و در اصل برای تغییر شرایطی که به وقوع بزهکاری در اجتماع­های محلی و مسکونی کمک می­نمایند، طراحی می­گردند.

[1]. لازرژ  ک ، 1382، سیاست‌ جنایی،  ترجمه­ی: دکتر حسین علی ‌ نجفی‌ ابرندآبادی چاپ‌ اول‌،  یلدا، ص 569.

[2]. جلالی فراهانی ا،  1383 ، پیشگیری از جرایم رایانه­ای، مجله حقوقی دادگستری، تابستان، شماره47، ص101.

[3] .  نجفی ابرند آبادی ع، 1380،  تقریرات درس جرم شناسی، دوره دکتری، دانشگاه تربیت مدرس،  تنظیم  محمد علی بابایی، ص 212.

[4] Indiridual-based prevention

[5] .گسن ر، 1370،  جرم شناسی کاربردی،  ترجمه­ی: مهدی کی نیا،  چاپ اول،  تهران،  مجد، ص 78.

[6]. جلالی فراهانی ا، همان، ص 104 .

[7]. همان، ص 102.

[8] Social prevention of crime

[9] Devlop mental (Early) prevention