لجستیک معکوس

معکوس یک اصطلاح و عبارت کلی است که در سطحی گسترده، در برگیرنده تمام عملیات مرتبط با مصرف مجدد کالا می باشد. مدیریت این عملیات می تواند به بهبود توزیع و جمع آوری محصولات پس از مصرف منتهی شود. لجستیک معکوس را می توان لجستیک مر تبط با کالاهای عودتی یا کالاهای برگشتی دانست. به طور کلی لجستیک معکوس را می توان این گونه تعریف کرد: انتقال دقیق و به موقع مواد، اقلام وکالاهای قابل استفاده و غیر قابل استفاده از انتهایی ترین نقطه و آخرین مصرف کننده از طریق زنجیره تامین به واحد مناسب و مورد نظر (خداویری، 1389).

روجرز و تیبن (1998) لجستیک معکوس را به شرح زیر تعریف کردند: فرایند برنامه ریزی بکارگیری وکنترل موثر جریان خام موجودی در جریان ساخت کالای تمام شده و جریان اطلاعات مربوطه از مرحله مصرف محصول تا مرحله برگشت محصول به صورت مواد اولیه باهدف بدست آوردن ارزش اولیه محصول مرجوعی.

از دیدگاه مدیریت زنجیره تامین سبز، هروانی و همکاران (2005) لجستیک معکوس را به عنوان یک فعالیت عملیاتی که که مواد را به سمت زنجیره تامین برای ایجاد یک محصول جدید یا استفاده شده بازیابی می کند، می شناسند. که این عملیات از طریق  استفاده مجدد، بازتولید یا بازیافت صورت می پذیرد.

اغلب نویسندگان لجستیک معکوس را با تعمیر(نوسازی) مجدد برابر می دانند (حنفی و همکاران، 2008. کومار و همکاران، 2008. مالن کوپ و همکاران، 2005). بعضی دیگر ترجیح می دهند آنرا به عنوان فعالیتی در زنجیره تامین حلقه بسته در نظر بگیرند

به عبارت دیگر لجستیک معکوس فرایند حرکت و انتقال برای کالاها و تولیداتی است که در زنجیره تامین دارای قابلیت بازگشت هستند. مهم ترین اصل در لجستیک معکوس این است که بسیاری از مواد که اصطلاحا غیر قابل استفاده یا فاقد کاربرد برای مصرف کننده هستند، دارای ارزش بوده و با اندکی اصلاح و مرمت می توانند مجددا وارد زنجیره تامین شوند. از نقطه نظر زیست محیطی لجستیک معکوس بر بازگشت مواد و محصولات قابل بازیافت و استفاده مجدد به داخل زنجیره تامین تاکید دارد همچنین به بررسی محصولات دارای گارانتی و مرجوعی که از آنها استفاده نشده است می پردازد (خداویردی، 1389).

لو و بوستل (2007) چهار نوع شبکه لجستیک معکوس پیشنهاد کرده اند:

شبکه استفاده مجدد مستقیم، شبکه تولید مجدد، شبکه خدمات تعمیرات و شبکه بازیافت

      [1] Reverse Logistics

      [2] Rogers & Tibben

      [3] Recovers

      [4] Reuse

      [5] Remanufacturing

      [6] Reconditioning

      [7]Hanafi

      [8] Kumar

      [9] Mollenkopf

      [10] Lu & Bostel