نقش اصلی متخصصان بالینی که به سنجش روانی می پردازند، پاسخگویی به پرسش های اختصاصی و کمک به تصمیم گیری های مناسب است. برای تحقق این نقش، متخصصان بالینی باید دامنۀ گسترده ای از داده ها را هماهنگ و زمینه های گوناگون اطلاعات را مورد توجه قرار دهند. آزمون ها یکی از روش های گردآوری داده ها هستند. نقش متخصص بالینی که به اجرای سنجش روانی می پردازد، همان نقش متخصص رفتار انسانی است که باید با فرایندهای پیچیده روبرو شود و نمرۀ آزمون را در بافت زندگی شخص درک نماید. همان گونه که وودی (1980) گفته است: “سنجش بالینی جهت گیری فردی دارد، اما همواره هستی اجتماعی را مورد توجه قرار می دهد، هدف آن معمولاً کمک به شخص است تا بتواند مشکلات خود را حل کند.” (فتحی آشتیانی، 1388)

در این راستا این پژوهش با هدف كلی ساخت و استاندارد سازی ” مقیاس سنجش رضایت از ارتباط نوجوان با والدین” از دیدگاه نوجوان و اهداف ویژه زیر شکل گرفته است:

 

 

مقایسه میزان رضایت از ارتباط دانش آموزان دبیرستانی شهر تهران بر اساس متغیر جنسیت .

 

 

مقایسه میزان رضایت از ارتباط دانش آموزان دبیرستانی شهر تهران بر اساس متغیرموقعیت جغرافیایی محل تحصیل.

 

 

مقایسه میزان رضایت از ارتباط دانش آموزان دبیرستانی شهر تهران بر اساس متغیر شاخه تحصیلی

 

 

.مقایسه میزان رضایت از ارتباط دانش آموزان دبیرستانی شهر تهران در رابطه با پدر و مادر.

 

 

1-3 )  ضرورت تحقیق:

 

 

عدم کفایت پرسشنامه های موجود در زمینۀ مورد نظر در داخل و خارج، ضرورت اولیة ساخت این مقیاس می باشد. حتی در صورت وجود مقیاسهای خارجی، با توجه به تأثیر شرایط فرهنگی و اجتماعی هر كشور در نوع نیازها و انتظارات انسانها، ساخت مقیاسهای داخلی از نیازهای جامعه احساس می شود.

 

 

همچنین از ضرورتهای زیر جهت اجرای این پژوهش می توان نام برد:

 

 

–  ساخت مقیاسی در این زمینه، با توجه به تغییر انتظارات نوجوان در طول برهه های زمانی و با توجه به تفاوتهای فردی در رضایتمندی از روابط خانوادگی ( با اندازه گیری فاصله نظر و انتظار).

 

 

–  ساخت مقیاسی در این زمینه، با قابلیت زمینه یابی مقطعی و اجرای گروهی در مدارس جهت تشخیص مشکلات خانوادگی دانش آموزان و کوشش در رفع آن.

 

 

–  بررسی و تحلیل مشکلات ارتباطی نوجوانان با والدین در زمان حاضر.

 

 

1-4 )  سؤالات اصلی تحقیق:

 

 

1) آیا مقیاس ساخته شده از پایایی قابل قبولی برخوردار است؟

 

 

2) آیا مقیاس ساخته شده از روایی قابل قبولی برخوردار است؟

 

 

3) نرم یا هنجار مناسب برای تشخیص اختلال در روابط چیست؟

 

 

  در صورت قابل قبول بودن روایی و پایایی:

 

 

4) آیا میزان رضایت از ارتباط دانش آموزان دبیرستانی با والدین در دانش آموزان دختر و پسر متفاوت است؟

 

 

5) آیا میزان رضایت از ارتباط دانش آموزان دبیرستانی با والدین در موقعیتهای جغرافیایی مختلف متفاوت است؟

 

 

6) آیا میزان رضایت از ارتباط دانش آموزان دبیرستانی با والدین در شاخة تحصیلی نظری وکاردانش متفاوت است ؟

 

 

7) آیا میزان رضایت از ارتباط دانش آموزان دبیرستانی با پدران نسبت به مادران متفاوت است ؟

 

 

   در صورت غیرقابل قبول بودن روایی و پایایی:

 

 

 مؤلفه های مقیاس از قبیل: پرخاشگری كلامی یا بدنی والدین- آزادی و كنترل- دوست داشتن والدین-  و…. با توجه به متغیرهای چهار گانه فوق چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟

 

 

1- 5 )  تعریف مفاهیم و اصطلاحات:

 

 

آزمون (مقیاس) وسیلۀ عینی و استانداردی است که برای اندازه گیری و سنجش نمونه ای از حالات، رفتار، معلومات، استعداد، هوش، رغبت و شخصیت فرد یا افراد به کار می رود. اصولاً تبدیل پاسخها به داده ها بخش مهمی از فرایند پژوهش علمی است. پژوهشگر برای

 تبدیل پاسخها به داده ها یک وسیلۀ اندازه گیری به کار می برد. هر زمان ارزش متغیر بخصوصی را در آزمودنی بخصوصی یا در لحظۀ معینی از زمان معلوم کنیم، گوییم آن متغیر را اندازه گرفته ایم. اندازه گیری شامل قواعدی است برای اختصاص اعداد به چیزها، افراد یا رویدادها به منظور کمی ساختن آنها. به بیان دیگر، هدف اندازه گیری، گردآوری اطلاعات دربارۀ چیز یا فرد معینی است و حاصل کار آن در واقع تعیین اندازه ای از یک خصیصۀ معین بر حسب واحدهای اندازه گیری است که نتایج آن به صورت عدد بیان می شود. ( هومن، 1384)

 

 

اعتبار یا پایایی یک آزمون به درجۀ ثبات، هماهنگی، قابلیت اعتماد، قابلیت تکرار، پیش بینی پذیری و دقت آن گفته می شود.معنای دیگر اعتبار، همسانی درونی آزمون است و مفهوم آن این است که سؤالهای آزمون تا چه اندازه با یکدیگر همبستگی متقابل دارند. اگر ضریب اعتبار درونی آزمون کم باشد، بدان معناست که سؤالای مختلف آزمون، متغیر واحدی را اندازه گیری نمی کنند. از جمله روشهای تعیین پایایی روش دونیمه کردن است. در این روش نمره های نیمی از آزمون را با نمره های نیم دیگر مقایسه می کنند. روش دیگر کودر- ریچارد سون است. کودر و ریچارد سون، روشهایی را ابداع کرده اند که با استفاده از این روش ها، می توان متوسط ضریب اعتبار آزمون را که بر اساس ضرایب همبستگی دو نیمه های آن از طریق همۀ روشهای ممکن دو نیمه کردن آزمون بدست می آید برآورد کرد. یکی از محاسن این روش آن است که برآورد ضریب اعتبار آزمون با صرف وقت کمتری امکان پذیر است. ضریب محاسبه شده با این روش، ثبات و همسانی درونی آزمون را نشان می دهد.. کرونباخ برای برآورد همسانی آزمونها یا مقیاس هایی که پاسخ های درست یا غلط ندارند (پاسخهای پیوستاری)، بر اساس روش کودر ریچاردسون فرمول دیگری برای برآورد اعتبار پیشنهاد کرد که به آن روش آلفای کرونباخ می گویند. (فتحی آشتیانی، 1388)

 

 

مقصود از روایی آزمون ، مناسب بودن، با معنا بودن و مفید بودن استنباطهای خاصی است که از روی نمرۀ آزمون به عمل می آید. به عبارت دیگر روایی به معنی آن است که آیا یک ابزار سنجش آنچه را که در نظر دارد می سنجد یا خیر؟ (فتحی آشتیانی، 1388) روان شناسان از چند نوع روایی استفاده می کنند که از جملۀ آنها روایی ظاهری، محتوا، پیش بین، همزمان و سازه است. روایی ظاهری یا صوری یعنی اینکه مواد یا سؤالهای آزمون باید از نظر ظاهر در رابطه با موضوعی باشند که آزمون برای اندازه گیری آن تهیه شده است. روایی محتوا یعنی اینکه آزمون باید ارتباط کامل با کل زمینۀ مورد نظر داشته باشد.(گنجی، 1370) روان شناسان برای تعیین روایی محتوا، هر یک از مواد آزمون را ارزیابی می کنند، برای اینکه ببیند آیا این مواد با آنچه آزمون قرار است اندازه گیری کند مربوط می شود یا خیر. روایی همزمان، رابطۀ همزمان بین آزمون تهیه شده را با آزمونی که در گذشته روایی آن تعیین شده است، مشخص می کند. هر اندازه همبستگی بین این دو آزمون بیشتر باشد می گویند آزمون جدید از روایی بیشتری برخوردار است. روایی سازه نیز به توانایی آزمون در اندازه گیری سازه، یعنی مؤلفۀ فرضی یا نظری رفتار، مثل یک صفت یا انگیزه، مربوط می شود. (فتحی آشتیانی، 1388) روایی سازه بیشتر از روایی محتوا جنبة نظری دارد. بنابر تعریف، یك آزمون در صورتی دارای روایی سازه است كه نمرات حاصل از اجرای آن به مفاهیم یا سازه های نظریة مورد نظر مربوط باشند. برای مثال، یك آزمون یا پرسشنامة اضطراب در صورتی دارای روایی سازه است كه نمرات حاصل از آن به سازه هایی كه در نظریة های اضطراب آمده اند ارتباط داشته باشد.(بیابانگرد، 1384) یكی از راههای تعیین روایی سازه تحلیل عوامل است. تحلیل عوامل یك روش پیشرفتة آماری است كه از طریق آن تعداد و ماهیت متغیرهایی را كه یك آزمون اندازه می گیرد، مشخص می كنند. این روش روابط درونی داده های مورد تحلیل را تعیین می كند و برای ایجاد سهولت، متغیرها را به خوشه ها یا عوامل كاهش می دهد. بعد این خوشه ها یا عوامل را با توجه به آنچه به وسیلة سؤالهای آزمون اندازه گیری می شوند، نامگذاری می كنند. بنابراین، یك آزمون را می توان بر حسب عواملی كه آن را تشكیل می دهند نامگذاری كرد. برای مثال، اگر یك آزمون برای اندازه گیری سازة آفرینندگی درست شده است، تركیب عاملی آن آزمون باید نشان دهندة عوامل آفرینندگی در آن آزمون باشد. .(بیابانگرد، 1384)

 

 

نرم یا هنجار عبارت است از حد متوسط حالات، معلومات، یا خصیصۀ افرادی که در یک آزمون شرکت داشته اند و تعداد حالات، معلومات یا خصایص افراد دیگر را می توان با آن سنجید تا مشخص شود که فرد در مقایسه با افراد متجانس و مشابه خود در چه وضعیتی قرار دارد. به عبارت ساده تر میانگین نمرات گروه مرجع را نرم می گویند. (دالبرگ و همکاران .ترجمۀ کرمی و درودی، 1387)

 

 

 1- 6 )  تعاریف عملیاتی:

 

 

نوجوان:   دانش آموزی که در مقطع قبل از دیپلم و روزانه تحصیل می کند.

 

 

رضایت از ارتباط نوجوان با والدین : حداقل فاصله میان نظر و انتظار نوجوان در هر مورد سؤال شده.

 

 

پایایی:  جهت سنجش پایایی آزمون از دوروش زیر استفاده می گردد:

 

 

1- دونیمه کردن آزمون و سنجش همبستگی سوالات با فرمول اسپیرمن – براون.

 

 

2-روش آلفای کرونباخ، که جهت تعیین پایایی پرسشنامه هایی با مقادیر مختلف پاسخ استفاده می شود.

 

 

روایی: سنجش روایی نیز به سه صورت زیر مورد ارزیابی قرار می گیرد:

 

 

1- تایید روایی محتوا با نظر متخصصان امور نوجوانان.

 

 

2- روایی سازه با استفاده از ماتریس همبستگی و تحلیل عوامل.

 

 

3- روایی همزمان با استفاده از تعیین همبستگی با مقیاس رابطۀ ولی- فرزندی.

 

 

در مرحله دوم پژوهش با استفاده از آزمونهای مقایسة توابع توزیع ( در حالت پارامتری یا ناپارامتری) تفاوت گروههای مورد نظر در نمرة بدست آمده از آزمون بدست می آید.