تحقیقات نشان داده است که در یک فعالیت گروهی، افراد دیابتی یاد می‌گیرند که چه روش هایی برگزینند تا تغییرات مثبت و پایدارتری را بدست آورند و روش امید درمان گروهی شناختی رفتاری می‌تواند بر افزایش کنترل متابولیکی، عزت نفس و افزایش کیفیت زندگی آنها مؤثر باشد (گلدنی و همکاران ، 2004). طبق تحقیقات انجام شده، شیوع افسردگی در افراد دیابتی 11 تا 12 درصد است. در تحقیقات انجام شده بر روی 4800 بزرگسال مبتلا به دیابت نوع 2 مشخص شد که 12 درصد آنها مبتلا به افسردگی ماژور و 5/8 درصد آنها اختلال افسردگی مینور دارند (سادوک و سادوک ، 2008). مطالعات انجام شده نشان داده است، افراد دیابتی که اختلال افسردگی دارند در کنترل گلوکز خون ضعیف عمل می‌کنند و تغییرات زیادی در آزمایش HbA1c دارند (سادوک ، 2008).

 

در تحقیقی که توسط (یوربانسکی، فابری و تایلور، 2009)، انجام شد، تاثیر درمان شناختی-رفتاری بر اختلال خوردن در افراد دیابتی بررسی شد. نتیجه این تحقیق نشان داد که این درمان علاوه بر افزایش خودکنترلی در خوردن، موجب بالا رفتن عزت نفس و انطباق بهتر با بیماری شده و همچنین این درمان موجب کاهش میانگین قند خون در بیماران شده است.

 

 

به علت عدم مداخله غیر دارویی در اختلالات روانپزشکی همراه در بیماران دیابتی، اختلال همراه با بیماری دیابت کنترل نشده و موجب افت کیفیت زندگی بیماران و تشدید عوارض دیابت می­شود. با توجه به این که دارو درمانی به تنهایی نتایج مطلوب را تامین نمی‌کند، مداخلات غیر دارویی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. از آنجایی که مداخلات و درمان­های گروهی تاثیر بسزا و بیشتری در درمان­های دیابت داشته اند، درمان شناختی-رفتاری گروهی برای مداخله غیر دارویی انتخاب شد. تا آنجایی که پژوهشگر به بررسی پیشینه پژوهش پرداخته است، تا کنون روش درمانی  امید درمان گروهی به شیوه‌ی  شناختی-رفتاری بر روی افسردگی و کیفیت زندگی بیماران زن دیابتی در ایران و بخصوص فارس انجام نشده است، بنابراین این خلأ پژوهشگر را بر آن داشت تا به بررسی اثر امید درمان گروهی به شیوه‌ی شناختی-رفتاری در بیماران زن دیابتی بپردازد.

 

 

اهمیت و ضرورت پژوهش

 

 

آسیب‌های فیزیکی و مشکلات جسمانی افراد دیابتی بسیار زیاد است و عواقب این بیماری بسیار پر زحمت و طولانی است. این حقیقت وجود دارد که سازگاری صحیح با بیماری مزمن و طولانی کار بسیار دشواری است و در بیماران نگرش منفی نسبت به بیماری ایجاد می‌کند و آنها را دچار استرس و افسردگی می‌سازد. بسیاری از بیماران از اینکه باید تسلیم تجویزهای  دارویی شوند احساس بی­کفایتی می‌کنند، این امر بر روی خلق آنها و تنظیم گلوکز خونشان تاثیر منفی می­گذارد (تایلبرگ، میراندا، جیمز و بتل ، 2001 ، به نقل از ویلدرموت ، 2008).

 

 

رژیم­های سخت دارویی و تغذیه­ای موجب افزایش ریسک آنها نسبت به بیماری­های روانپزشکی از قبیل، پایین رفتن عزت نفس، افسردگی، اضطراب و اختلالات خوردن می‌شود (بردن، دانگر، مایو، پویلر و نیل، 2003 (. افراد دیابتی نیاز دارند تا بهترین روش مراقبت از خود را یاد بگیرند. تحقیقات نشان داده است که اکثر افراد دیابتی از کیفیت زندگی مناسبی برخوردار نیستند و این بیماری بر روی بهداشت روان آنها تاثیر منفی گذاشته است، افراد دیابتی ریسک بالایی در ابتلا به افسردگی و اضطراب و اختلالات خوردن دارند.

 

 

بنابراین با توجه به اهمیت این اختلال و مشکلات جسمانی و روانی که به دنبال دارد، ضرورت ایجاب می‌کند که با استفاده از شیوه‌های درمانی و مداخله ای روانشناختی به همراه دارو درمانی، نسبت به رفع این مشکل اقداماتی صورت گیرد. بنابراین در پژوهش حاضر اثربخشی امید درمان گروهی به شیوه‌ی شناختی رفتاری بر افسردگی و کیفیت زندگی زنان مبتلا به دیابت نوع 2 مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش می‌تواند مورد استفاده‌ی پژوهشگران دیگر، سازمان ها و نهاد‌های مختلف از جمله دانشگاه ها، مراکز درمانی، کلینیک‌های روانی، متخصصین تغذیه، کلینیک‌های رژیم درمانی، متخصصین غدد، انجمن‌های دیابت و غیره قرار گیرد.

 

 

 

 

 

هدف پژوهش

 

 

 

 

هدف از انجام این پژوهش تعیین اثر بخشی امید درمانی به شیوه‌ی شناختی-رفتاری بر افسردگی و کیفیت زندگی بیماران زن دیابتی نوع 2، مراجعه کننده به انجمن دیابت در شهر شیراز است.

 

 

سؤال پژوهش

 

 

آیا امید درمانی به شیوه‌ی شناختی- رفتاری برافسردگی و کیفیت زندگی زنان دیابتی نوع 2، با علائم افسردگی مراجعه کننده به انجمن دیابت شهر شیراز تاثیر دارد.

 

 

فرضیه‌های پژوهش

 

 

1- امید درمانی به روش شناختی-رفتاری باعث کاهش افسردگی و بهبود کیفیت زندگی زنان دیابتی نوع 2 می‌شود .

 

 

1-1 امید درمانی  به روش شناختی-رفتاری باعث کاهش افسردگی زنان دیابتی نوع 2 می‌شود.

 

 

2-1 امید درمان گروهی  به روش شناختی-رفتاری باعث بهبود کیفیت زندگی زنان دیابتی نوع 2 می­شود.

 

 

2- امید درمان  گروهی به روش شناختی-رفتاری باعث بهبود حیطه‌های کیفیت زندگی زنان دیابتی نوع 2 می­شود.

 

 

1-2 امید درمان گروهی به روش شناختی-رفتاری باعث بهبود بهداشت و سلامت جسمی زنان دیابتی نوع 2 می­شود

 

 

2-2 امید درمان گروهی به روش شناختی-رفتاری باعث بهبود وضعیت روانشناختی زنان دیابتی نوع 2 می­شود.

 

 

3-2 امید درمان گروهی به روش شناختی-رفتاری باعث بهبود روابط اجتماعی زنان دیابتی نوع 2 می‌شود.

4-2 امید درمان گروهی به روش شناختی-رفتاری باعث بهبود محیط اجتماعی زنان دیابتی نوع 2 می‌شود.

 

 

تعریف متغیرها

 

 

دیابت نوع 2

 

 

تعریف مفهومی: دیابت نوع 2 یا دیابت غیر وابسته به انسولین، بیشتر در بالغین بالای 30 سال دیده می‌شود. در این نوع دیابت انسولین تولید شده از پانکراس به خوبی عمل نمی‌کند. در واقع یا پانکراس به اندازه کافی انسولین ترشح نمی‌کند و یا انسولین ترشح شده فاقد کارایی لازم برای بدن است (وحدانی، 1370).

 

 

تعریف عملیاتی: در این پژوهش، اگر میزان قند خون ناشتا آزمودنی حداقل در دو آزمایش بیش از 126 میلی گرم در هر 100 سی سی خون باشد، تشخیص دیابت را می‌توان مطرح کرد.

 

 

2 – امید درمانی به شیوه گروهی

 

 

تعریف مفهومی: مدل به کار برده شده در این پژوهش شکلی از درمان شناختی-رفتاری می­باشد که توسط ویلدرموت ( 2008) و اسنایدر (1998) برای درمان افسردگی و افزایش کیفیت زندگی به کار گرفته شده است. اهداف درمانی شامل افزایش خود کنترلی و خود مراقبتی، افزایش عزت نفس، افزایش کیفیت زندگی، افزایش امید، شناسایی اهداف،  کاهش علائم افسردگی و زندگی بهتر و سالم تر با دیابت می‌باشد.

 

 

تعریف عملیاتی: امید درمان گروهی به روش شناختی_رفتاری که در این پژوهش از آن استفاده خواهد شد، مشتمل بر 10 جلسه درمانی (هر هفته دو جلسه و هر جلسه 90 دقیقه) می‌باشد (ویلدرموت، 2008) ، اسنایدر (1998).

 

 

3 – افسردگی

 

 

تعریف مفهومی: افسردگی حالتی است خلقی که با کاهش انرژی و علاقه، احساس گناه، اشکال در تمرکز، کاهش اشتها، تغییر در سطح فعالیت، افت توانایی‌های شناختی ، تغییر در تکلم و کارکردهای نباتی که به طور مستمر حداقل دو هفته بطول می‌انجامد ، مشخص می‌شود (سادوک ، سادوک ، 1998 ، ترجمه رفیعی، 1378)

 

 

تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر منظور از افسردگی نمره ای است، که افراد نمونه از آزمون افسردگی بک فرم 13 سوالی کسب می‌کنند.