رضایت شغلی به حالتی مطبوع، عاطفی و مثبت، حاصل از ارزیابی شغل یا تجارت شغلی اطلاق می شود. همچنین رضایت شغلی به طرز تلقی کارکنان نسبت به شغل و سازمان بستگی دارد و وقتی می گوییم فردی دارای رضایت شغلی بالاست، منظور این است که در مجموع شغل خود را دوست دارد و برای آن ارزش قائل است ( مجیدی، 1380).

عوامل مختلفی از جمله ویژگی های فردی، نوع محیط کار و روابط انسانی حاکم بر محیط کار در میزان رضایت شغلی کارکنان موثر است (هرلیگل، 1999).

بر اساس تعریف سازمان جهانی(WHO)   بهداشت سلامتی عبارت است از احساس آسایش و آرامش در جسم، روان و محیط و بهداشت روان باعث تأمین رشد و سلامت روانی فردی و اجتماعی، پیشگیری از ابتلا به اختلال روانی، درمان مناسب و بازتوانی آن می شود‫( امیرشاهی، 2008؛ نقل از بخشایش ، 1392)

امروزه رضایت شغلی، مركز توجه محققان رفتار سازمانی قرار گرفته و به عنوان یكی از مفاهیم عمده در پژوهش سازمانی به شمار می‫رود. زیرا خشنودی شغلی به عنوان یك دانش شغلی از اهمیت بسیار برخوردار است. بنابراین رضایت شغلی مفهومی پیچیده و چند بعدی است كه با عوامل روانی، جسمانی و اجتماعی ارتباط دارد. محل كار یك محیط پیچیده است كه عوامل درون‫فردی، میان‫فردی و سازمانی در رضایت شغلی، استرس و … درگیر هستند(بخشایش،1392).

همچنین ممكن است به مرور زمان، یك شغل رضایتبخش به منبع نارضایتی تبدیل گردد و شخص را به سوی فرسودگی سوق دهد( زلارس[2]، 2000). به بیان گرین[3] استخدام شدن می‫تواند اثرات مخرب بیكاری و ناامنی كار را بر رضایت از زندگی و سلامت روان كاهش دهد(گرین،2011 ). كار فقط یك روش زندگی آبرومندانه نیست بلكه یك عنصر مهم پایگاه اجتماعی و از سرچشمه‫های معنا در زندگی افراد است (ایاکویدس[4]، 2003)

شخصیت به مجموعه‫ای از صفات، ویژگی‫ها و كیفیت‫های پایداری گفته می‫شود كه یك فرد را از دیگران متمایز می كند( بخشایش،2012 ). بنابراین، مجموعه‫ای از جنبه‫های بدنی، عادات، تمایلات، حالات، افكار و رفتارهایی است كه در فرد به صورت خصوصیات و صفاتی نسبتاً پایدار در آمده است و به صورت یك كل واحد عمل می‫كند( حسینی، 2008؛ نقل از بخشایش،1392). در نتیجه ویژگی و گرایش های پایداری است كه مشابهت و تفاوتهای رفتار روانشناختی افراد ( افكار، احساسات، اعمال) را كه دارای تداوم زمانی بوده و ممكن است به واسطه فشارهای اجتماعی و زیست‫شناختی، موقعیت‫های بلاواسطه شناخته شوند و یا به آسانی درك نشوند را مشخص می‫سازد ( فرانسیس[5] )

جویس و موردیس[6] نشان دادند شخصیت نقش مهمی  را در عملكرد عاطفی و هیجانی مؤثر و اثربخش به

جای می‫گذارد. از سوی دیگر، بین بهداشت و سلامت عمومی فرد و شخصیت او رابطه‫ای بسیار محكم وجود دارد و اگر فردی از رشد و تكامل طبیعی شخصیت برخوردار نباشد، می‫توان گفت از سلامت روانی محروم است( بونو[7] ، 2007). در مطالعات متعددی به بررسی ارتباط رضایت شغلی با ویژگیهای شخصیتی پرداخته شده است كه در ادامه به آنها اشاره خواهد شد. نیروی انسانی سالم و کارآمد، پربهاترین دارایی یک کشور است و کارایی و اثربخشی سازمانها به کارایی نیروی انسانی انها بستگی دارد.سلامت روان و رضایت شغلی به عوامل زیادی بستگی دارد.که یکی از انها سازگاری و تناسب میان شخصیت و شغل است.هرچه این سازگاری این بیشتر باشد علاوه بر تامین رضایت شغلی و سلامت روان عملکرد بهتری را به همراه خواهد آورد. لذا در این پژوهش سعی شده رابطه بین این سه متغیر بیان شود.

زندگی بدون تعارض، در سایه توجه به مسایل معنوی و پرورش اعتقادات مذهبی است. ارزش ها به زندگی معنا می بخشند و پناهگاهی در اوج بحرانی زندگی، همانند غم و اندوه و فقدان و ماتم، تلقی می شوند. اعتقادات مذهبی، زیر بنایی برای شکل دهی به سبک زندگی مذهبی است. این مسئله موجب می گردد تا فرد مسلمان نسبت به پرورش معنویت در خود و نزدیکانش دارای مسئولیت و نقشی ویژه باشد. بر اساس آموزه های دینی، آن زندگی ای شیرین و گوارا است که معنویت در آن رشد یابد و زندگی رنگ خدایی به خود گیرد (خطیب 1390، 35). امام علی می فرمایند: خداوند متعال در حدیث معراج به پیامبر اکرم(ص) فرمود: « آیا می دانی  کدام زندگی گواراتر است»؟ حضرت فرمودند: «بار خدایا؟ نه». فرمود: «زندگی گوارا، آن زندگی است که صاحب آن ، از یاد من خسته نشود، نعمت مرا فراموش نکند، به حق من ناآگاه نباشد و در طلب خشنودی من باشد» (مجلسی 1404ق،77:28).

مهوری در مقاله ای که به تبیین دین، دینداری و شاخص های آن از نگاه علامه طباطبایی می پردازد درباره حد نصاب دینداری اظهار می دارد: دینداری، همان ایمان و اعتقاد قلبی همراه با اعمال شایسته و نیکوست و لازمه ایمان، علم و آگاهی است (سالاری فر ، 1390). بنابراین، علم تنها بدون التزام و دلبستگی و اینکه عملی به دنبال داشته باشد، دینداری نیست. همچنین اعتقاد بدون عمل نیز دینداری  نیست و شخص معتقدی را که عملی به جا نیاورد، نمی توان دیندار به شمار آورد، بلکه از نظر علامه طباطبایی، اعتقادی که همراه عمل نباشد، در حقیقت اعتقاد و ایمان نیست و تنها علم و آگاهی به حقانیت دین است. عمل تنها نیز ایمان و دینداری به شمار نمی آید، چرا که اعمال ظاهری با نفاق و دورویی قابل جمع است. منافق  کسی است که اعمال ظاهری را انجام می دهد و چه بسا از حقانیت اعتقادات اسلام نیز آگاه بوده و حقیقت برایش روشنتر شده باشد، ولی از آنجا که دلبستگی و التزام به آن ندارد، نمی توان او را دیندار به شمار آورد. خلاصه اینکه با توجه به مراتب و درجاتی که برای اسلام و ایمان وجود دارد، نخستین مرتبه ایمان را باید حد نصاب دینداری برای فرد و جامعه به شمار آورد و اعتقاد اجمالی همراه با انجام بیشتر احکام اسلامی است (سالاری فر ،1390،423).

رسول اکرم(ص) می فرمایند:

«زن را برای زیبایی اش به همسری نگیر، چه بسا ممکن است جمال زن باعث پستی و                                   سقوط اخلاقی اش شود. همچنین به انگیزه مالش با وی پیوند زناشویی برقرار مکن، زیرا مال می تواند مایه        طغیان او گردد. بلکه به سرمایه دینش متوجه باش و با زن با ایمان ازدواج کن.»                             (فیض کاشانی1417ق، 850 :3)

در حدیثی دیگر از امام باقر(ع) نقل شده است که رسول خدا فرمود: «هر گاه کسی از اخلاق و دین او راضی هستید نزد شما آمد، به او همسر دهید. اگر چنین نکنید روی زمین فتنه و فساد بزرگی به وقوع خواهد پیوست» (صابری یزدی 1375، 431). در قرآن کریم نیز آمده

 است که مرد مومن با زن مومن ازدواج کند (بقره: 221). نتایج تحقیقات نیز یکسان بودن زوجین در اعتقادات مذهبی و ایمان و تقوی را به عنوان عوامل موثر در موفقیت ازدواج ها ثابت کرده اند (احمدی، 1385).

توجه به این مفاهیم و ملاحظه نتایج پژوهش های انجام شده، نقش تقلیدات مذهبی را در رضایت و سازگاری زناشویی مورد تایید قرار می دهد؛ ، بی تردید انسان های خداشناس و دین باور و کسانی که از احکام و شریعت اسلام پیروی می کنند، ملاک تدین را به عنوان یکی از معیارهای اصلی در انتخاب برای ازدواج مورد توجه قرار می دهند؛ پوشش، حجاب و نگاه خود را محافظت می کنند (سه عاملی که زمینه انحرافات اخلاقی هستند)؛ همسر خود را به عنوان بنده خدا قبول داشته و از ظلم و ستم بر او پرهیز می کنند. در روابط خود با همسر، ضمن رعایت اصول بهداشتی با صداقت، عطوفت و مهربانی رفتار می کنند و تمام رفتار و کردارشان حتی روابط جنسی با همسر جهت گیری الهی دارد، بنابراین، می توان انتظار داشت که رضایت زناشویی متاثر از میزان تقیدات مذهبی افراد باشد. از این رو، احمدی و همکاران در پژوهشی نشان دادند که تقیدات مذهبی در میزان سازگاری زناشویی نقش دارد. نتایج این پژوهش نشان داد افرادی که دارای تقیدات مذهبی بسیار زیاد بودند نسبت به افرادی که تقیدات مذهبی شان زیاد بود به طور معنی داری سازگاری زناشویی بیشتری داشتند. افرادی که دارای تقیدات مذهبی زیاد بودند نسبت به افرادی که تقیدات مذهبی آنها متوسط بود، به طور معنی داری از سازگاری زناشویی بیشتری برخوردار بودند. به همین ترتیب افرادی که دارای تقیدات مذهبی متوسط بودند. نسبت به آنهایی که تقیدات مذهبی کمی داشتند. سازگاری زناشویی بالایی داشتند بر این اساس، می توان میزان پایبندی مذهبی و رشد معنوی افراد را به عنوان عامل مهم در میزان سازگاری و رضایت زناشویی معرفی کرد (احمدی ، 1385).

از آنجایی که دو نهاد مذهب و خانواده ارزش های مشابهی را مورد تاکید قرار می دهند، پژوهشگران رابطه نزدیک بین آن دو پیش بینی می کنند. این جهت گیری منجر به این نگرش شده است که مذهب می تواند روابط زناشویی را تقویت و استحکام بخشد. مذهب و پایبندی به آن، به ویژه در جامعه اسلامی ما از موضوعاتی است که می تواند ذهن پژوهشگران را به این موضوع معطوف دارد که آیا رضامندی از زندگی زناشویی در سایه تعالیم الهی و پایبندی به آن چگونه است؟ و آیا پایبندی به مذهب می تواند تاثیری در سطح رضایت از زندگی زناشویی داشته باشد یا نه؟ (احمدی ،1385).

وقتی زن و شوهر از زندگی خود رضایت داشته باشند، خانواده از استحکام خوبی برخوردار می شود و آن را می توانند با مسائل و مشکلات به درستی برخورد کنند و از آسیب ها در امان بمانند. بنابراین از آن جا که رضایت زناشویی می تواند در دوام و پایداری ازدواج نقش داشته باشد، اهمیت مسئله ایجاب می کند که هنگام همسر گزینی علاوه بر عوامل عینی نظیر مذهب، طبقه اجتماعی، شیوه لباس پوشیدن، سن، قیافه و تحصیلات به عوامل مهمتری چون ویژگی های شخصیتی که در درازمدت پایدار هستند توجه کرد. تا با انتخابی درست در سایه خشنود و رضایت زوجی محیط سالم و سازنده فراهم شود تا پایه و اساس نسل های آینده، پیشرفت جامعه و انتقال فرهنگ و ارزش ها در آن امکان پذیر شود. (فاضل، حق شناس، کشاورز، 1390).

اما باید به یاد داشت که اختلاف و تعارض بین زن و شوهر طبیعی است. به دلیل اهمیت کنش ورزی همسران گاهی پیش می آید که اختلاف دیدگاه روی دهد یا نیازها برآوده نشود. در نتیجه همسران نسبت به یکدیگر احساس خشم، نا امیدی و نا خشنودی می کنند. اما هنگامی که تعارضات به حد بالای خود برسند منجر به طلاق می شود. شیوع روز افزون این پدیده پژوهشگران و نظریه پردازان خانواده و ازدواج را بر آن داشته تا در مورد عامل و عوامل تاثیر گذار بر آن به بررسی و کنکاش بپردازند برای مقابله با معضل طلاق می توان به بررسی ریشه آن پرداخت. برخی از پروهش هایی که عوامل زمینه ساز در مورد طلاق صورت گرفته نشان داده است که یکی از مهمترین و عمیق ترین ریشه های طلاق ویژگی شخصیت زوج هاست برخی از ویژگی های شخصیتی و اختلافات شخصیت تعارضات را بین زوج ها افزایش می دهد و تداوم زندگی زناشویی را تهدید می کند (جلیلی، بخشایشی و فارسی نژاد، 1388).

بنابراین ضروری است با دیدگاهی آسیب شناسانه به علل ناسازگاری های زناشویی و عدم موفقیت در ازدواج ها پرداخته و نقش عواملی چون ویژگی های شخصیتی را در حل تعارض و سازگاری زناشویی مورد بررسی قرار گیرد. زیرا عدم وجود جو سالم در خانواده از موانع اصلی انتقال آداب رسوم و فرهنگ و ارزش های مثبت جامعه به نسل های بعدی است. بر این اساس محقق نیز در این تحقیق در صدد بررسی «رابطه با شخصیت با حل تعارض و سازگاری زناشویی است».

     خودكارآمدی به واسطه ی انگیزه ی درونی موجب می شود كه فرد به طورخودانگیخته در محیط تلاش كند و به باورهای كارآمدی خود دست یابد. طبیعت همچون معلمی نامرئی فرد را به جنب و جوش وا می‫دارد تا ظرفیتهای مختلف تحول را در مراحل متنوع و متفاوت آشكار سازد. خودکارآمدی یا خوداثربخشی از لحاظ روان شناسی عبارت است از انتظارات متصور یک فرد در موفقیت در یک کار یا رسیدن به یک نتیجه خوب از طریق فعالیتهای فردی. بنابراین خودکارآمدی یک فرآیند ذهنی است که شامل شناسایی هدف، برآورد تلاش و تواناییهای لازم برای رسیدن به آن اهداف و پیشبینی نتبجه آن می باشد. افراد دارای خودکارآمدی بالا به تواناییهای خود باور دارند و برای رسیدن به هدف خود پافشاری می کنند و تسلیم نمی‫شوند (اوانس و كلارك، 2011)

   از طرفی امید به زندگی و اهمیت و جایگاه آن، برای برخوردار بودن از زندگی خوب و شاد، امری انكارناپذیر است (كینگ و همكاران[3]،2006 ). برخی از مؤلفان، با توجه به یافته های موجود، اظهار كرده اند كه وجود امید و احساس كردن آن در زندگی مانند كلیدی است كه می تواند قفل و گرة مشكلات زندگی را باز كند و باعث شود تا افراد كنش های مثبتی داشته باشند (فرانكل[4]،1963). به همین لحاظ اغلب زندگی همراه با امید را از عوامل مهم سلامت روان شناختی می دانند. بررسی رابطة بین امید به زندگی با سازه های دیگر روان شناسی مثبت، مثلاً هدفمند و معنادار بودن زندگی برای برخوردار بودن از زندگی شاد و توأم با سعادت مندی و سلامت روانی، در سال های اخیر مورد توجه فراوان پژوهشگران و صاحب نظران قرار گرفته است.  در سال های اخیر، اسنایدر كه پیش گام مطالعه در مورد امید است، به آن به مثابة یك عامل كنترل خود می‫نگرد كه به كمكش انسان می تواند از عزت نفس خود مراقبت كند. بنابراین پژوهشگران در بررسی الگو های فعال درونی بر روی سبک های دلبستگی تمرکز کرده‫اند . لذا نظر به اینکه تحقیقات قبلی در مورد رابطة

 بین سبک های دلبستگی با خودكارأمدی و امید به زندگی  نتایج ضد و نقیضی را گزارش نموده‫اند، این پژوهش می تواند نقش بسزائی در تنویر نتایج قبلی ایفا نماید. همچنین با توجه به اینکه بررسی همزمان رابطة متغیرهای سبک های دلبستگی، خودكارآمدی و امید به زندگی کمتر مورد توجه بوده نتایج پژوهش می تواند زمینه ساز تحقیقات بیشتر در این راستا باشد.

 پژوهشهای گوناگون نشان داده اند که سبکهای تفکر از متغیر های متعددی همچون فرهنگ، جنسیت، سن، رشته تحصیلی، سابقه کار، سبک تفکر والدین ، سبک تفکر معلمان و… تاثیر می پذیرند و با فرایندهای خلاقیت، حل مسئله، تصمیم گیری، پیشرفت تحصیلی و….مرتبط هستتد (امامی پور و سیف؛ 1382:ص 36؛ به نقل از رضوی و شیری 1384). بنابراین سبک های تفکر با متغیرهای درونی و بیرونی بسیاری در ارتباط می باشد که می توانند مورد بررسی قرار بگیرند. از جمله رضایت زناشویی و عزت نفس که منظر نظر این پژوهش می باشند.

دوران تحول و انتقال جوامع از سنت به صنعت باعث تغییر و دگرگونی های بسیاری شده و موجب گردیده که اعضای این جوامع در برزخ  این انتقال دچار ناامنی های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی گردند. شرایط و امکانات این جوامع چنان سریع تغییر می کند که کمتر کسی به تصمیمات و اقدامات خود مطمئن باقی می ماند. در این میان زناشویی که برخی ان را نوعی بخت ازمایی و شانس می دانند نیز از نفوذ این ناامنی مستثنی نیست. امروزه خانواده که اصلی ترین و بنیادی ترین نهاد جامعه است نیز مانند خود جامعه در یک دوره استحاله قرار دارد و مورد حمله است، چراکه با تغییر جامعه، خانواده نیز تغییر خواهد کرد (بهاری، 1386)، به طوری که زوجین در جامعه امروزی برای برقراری و حفظ روابط صمیمی و دوستانه با مشکلات فراوانی روبه رو شده اند (برک، 1384) .

 طبق گزارش های جامعه شناسان و روانشناسان، در سال های اخیر در اکثر کشورهای جهان، خانواده دچار تغییر شده است و میزان طلاق

 افزایش یافته است ( به پژوه، 1381) و گزارش های اخیر از افزایش میزان اختلافات، خشونت ها و حتی طلاق در کشور ما نیز حکایت می کنند (صالحی فدردی، 1383).

از آنجایی که وجود یک ازدواج توام با رضایت، محل تبادل و تلاقی،احساسات و عواطف مثبت در بین زوجین بوده و تشکیل خانواده بهنجار نقش مهمی در سلامت و بهزیستی کل جامعه دارد (بنائیان و همکاران، 1386)، بنا براین توجه به سازگاری و رضایتمندی زناشویی از اهمیت ویژه ای برخوردار می گردد و بررسی عوامل ایجاد کننده و راه انداز ناسازگاری از اهم کارها به شمار می رود. 

آنچه مسلم است، این است که روابط خوب به اسانی به دست نمی اید، بلکه به دست آوردن ان مستلزم تلاش مداوم است. در ایجاد یک رابطه زناشویی خوب، میزان هماهنگی وتناسب افراد مهم نیست، بلکه چگونگی مقابله با ناسازگاری ها و نا هماهنگی ها مهم است (گلمن، 1985؛ به نقل از بهاری، 1388).  نظریه شناختی – تجربی “خود”  پیشنهاد می کند که افراد با سبکهای تفکر متفاوت، به طور متفاوتی به اشکال متفاوت حمایتی در زمانهای استرس و یا مشکل پاسخ می دهند (فنگ و لی 2010). همچنین افراد دارای سبک های تفکر متفاوت از راهبردهای مقابله ای متفاوتی استفاده می کنند (استرنبرگ، 1996) و سبک های تفکر با هیجانات (زانگ، 2008) و احساسات وچگونگی ابراز آنها و نیز تعهد (ونگ و همکاران،2007) در ارتباطند.

از آنجایی که تفکر جریانی است فعال نه منفعل و تفکر عمل کردن است نه صرفا مقوله ی حرف و سخن (فیشر، 1385) بنابر این سبک تفکرمی تواند شیوه و چگونگی عمل و رفتار را نیز تعیین کند. از طرفی می دانیم که تفکر امری اساسی در حل مسئله است (فیشر، 1385)،  بنابراین سبک تفکر که شیوه تفکر است، برشیوه حل مسائل نیز تاثیرگذار است.

.به تبع آنچه بیان گشت، سبک تفکر با تاثیر بر عوامل مهم در رابطه زناشویی می تواند بر کیفیت رابطه زوج و رضایت زناشویی انان تاثیر بگذارد. در این راستا تحقیقات انجام شده حاکی از آن است که در کشورهای پیشرفته جهان حدود 90 درصد جدائی ها از نارسائی های روانی و هیجانی و خصوصا تفکرات و باورهای غیر منطقی زوجها به وجود می اید و حدود 60 درصد این افراد به دلیل وجود این تفکرات و باورهای غیر منطقی از هم جدا شده اند. طبق آمار گزارش شده، از میان تمام عوامل موثر در از هم گسیختگی بنیان خانواده، عوامل سوء تفاهم، تفکرات غیر منطقی و مطلق گرایی از همه بیشتر دیده شده است (کاظمی، 1364؛ به نقل از اسماعیلی، 1388).