در سازمان ها با کیفیت زندگی کاری بالا،کار معنی دار و خود تنظیم است،آرایش سیستمی انجام می شود و برای انجام آنها نیازمند استفاده از مهارتهای پیچیده می باشد.در این نمونه از سازمان ها مدیران علاقه مند هستند که معنی کار و شرایط را برای کارکنان تشریح کنند.

 

 

مدیریت دانش تلاش استراتژیكی سازمان دانسته شده كه سعی میكنداز راه كنترل واستفاده از داراییهای فكری كه در نزد كاركنان و پشتیبان سازمان وجوددارد،در رقابت به برتری دست یابند. به دست آوردن،ذخیره كردن و توزیع دانش،موجب میشودكه كاركنان سازمان هوشمندتر كار كنند،از دوباره كاری بكاهندودرنهایت تولیدات وخدمات خلاقانه تری تولیدكنند كه نیاز مشتریان را بهتر برآورند(میچالووا،2003 مدیریت دانش چیزی است كه در محیط سازمانی رخ می دهد؛ مواد كار آن دانش سازمانی یا سرمایه فكری یا دارایی فكری است ( افشار زنجانی،1383). مدیریت دانش شامل فرآیند تركیب بهینه دانش و اطلاعات در سازمان و ایجاد محیطی مناسب به منظور تولید، اشتراك و به كارگیری دانش و تربیت نیروهای انسانی خلاق و نوآور است. هدف مدیریت دانش ایجاد یك سازمان یادگیرنده و شراكت با ایجاد جریانی بین مخازن اطلاعات ایجاد شده توسط افراد قسمت های مختلف سازمان (مالی، عملكرد، هوش رقابتی، وغیره)و مرتبط كردن آن ها با یكدیگر است(مااوری،2002).مدیریت دانش چهار عنصر اساسی دارد: دانش، مدیریت، تكنولوژی اطلاعات و فرهنگ سازمانی. هر كدام از این اجزا نقشی عمده در مدیریت دانش داشته و می تواند تأثیری بسزا در موفقیت یا شكست آن داشته باشد(پارک؛2004) ایجاد دانش بطور اساسی به دانش و انگیزش افراد در سازمان وابسته است(نوناکا،2004). خط مشی ها و اقدامات سازمانی که کیفیت زندگی کاری کارکنان  را تحت تاثیر قرار می دهد،شاید یکی از مهمترین عواملی باشد که بر ایجاد دانش سازمانی تاثیرگذار است.با توجه به اهمیت این قضیه در این پژوهش به دنبال بررسی ارتباط میان کیفیت زندگی کاری کارکنان و مدیریت دانش در شرکت برق منطقه ای هرمزگان بوده ایم.

 

 

با توجه به مطالب فوق در این پژوهش سعی می شود که ارتباط میان کیفیت زندگی کاری کارکنان و مدیریت دانش در شرکت برق منطقه ای هرمزگان در سال 1392 بررسی شده و مولفه هایی از کیفیت زندگی کاری که بر مدیریت دانش موثر است مشخص گردد.

 

 

 

 

 

1-3ضرورت و اهمیت تحقیق

 

 

نیروی انسانی شاغل در سازمان با قابلیت ها و توانمندی های بالقوه خود چنانچه به خوبی مورد توجه قرار گیرد،نقش مهم و حساسی را در راستای ایجاد دانش در سازمان و پیشبرد اهداف ان می تواند ایفا نماید.در این مسیر استفاده از تکنیکها و روشهای مختلف بهبود کیفیت زندگی کاری می تواند مفید واقع شود.استفاده از تکنیکها و روشهای مختلف کیفیت زندگی کاری هنگامی با موفقیت توام است که با شناخت دقیق همراه باشد و بتوان عملا آنها را مورد استفاده قرار داد.یکی از دلایلی که کیفیت زندگی کار کارکنان اهمیت زیادی دارد این است که کارکنان یک سوم زندگی خود را در محیط کار می گذرانند.از طرفی نیروی انسانی کمیاب ترین و گران ترین سرمایه های هر سازمان محسوب می شود و توسعه و پیشرفت هر سازمانی منوط به تلاش و کوشش نیروی انسانی آن سازمان می باشد.

 

 

عدم توجه دقیق و کافی به زندگی کاری باعث هدر رفتن سرمایه و تلف شدن وقت و انرژی زیادی در کشور خواهد شد.در هر سازمانی کیفیت زندگی کاری بالا برای جذب و حفظ کارکنان اساسی است(لوییس و کرنس،2005).از آنجا که زندگی روی احساس فرد درباره مطلوبیت مکان کاری و آنچه در آن است پایه گذاری می شود و مربوط به تجربه جاری فرد در حیطه های کاری است(کونز وهمکاران1997).از این دیدگاه بررسی کیفیت زندگی کاری که احساس فرد سازمانی را بیان می دارد حائز اهمیت فراوانی است زیرا می تواند در کلیه سطوح بر کیفیت کار کارکنان تاثیر گذارد.کیفیت زندگی کاری به عنوان فرهنگ،سطح بالایی از تعهد متقابل بین افراد و سازمان بوجود می آورد.به این معنا که افراد به اهداف سازمان و توسعه آن و سازمان نیز به نیازهای افراد و بالیدگی آنها متعهد باشد.

 

 

از دیگر اهمیت بررسی کیفیت زندگی کاری به عنوان یک هدف در سازمان است که منجر به بهبود عملکرد سازمانی از طریق ایجاد مشاغل و محیط های کاری چالشی تر وراضی کننده تر و موثرتر برای افراد در کلیه سطوح سازمانی فراهم می کند .کیفیت زندگی کاری به عنوان یک فرایند موجبات تحقق اهداف از طریق دخالت دادن و مشارکت فعال کلیه افراد سازمان را فراهم می کندو مهم تر آنکه کیفیت زندگی کاری پدیده ای است که امروز از مرز سازمان فراتر رفته و بر زندگی خصوصی افراد نیز موثر می باشد(سرگی و هکاران2001).

 

 

از طرفی مدیریت دانش مقوله با اهمیتی در سازمان های امروزی است. براساس گفته چرچمن[5]، دانش و آگاهی در جمع آوری اطلاعات نیست بلکه در مصرف آن است. یعنی رفتار مصرف کننده اطلاعات و چگونگی بر خورد آنان با مجموعه اطلاعات جمع آوری شده مبین اهمیت دانش ایجاد شده می باشد(افشار زنجانی،1383). ضرورت بهره ور ساختن اطلاعات از یک سو و اولویت خاص دانش که به قول پیتر دراكر نخستین منبع در اقتصاد و تولید مطرح است و با توجه به اینکه کوتاه سازی مدت زمان دسترسی به دانش جدیدتر را ناگزیر ساخته است، ایجاب می کند که بیشتر به مقوله مدیریت دانش پرداخته شود. بعلاوه تعدیلهای خواسته یا ناخواسته نیروی كار که همواره در پس هر بحران سیاسی، اقتصادی و یا اجتماعی گریبان مراکز دانش را نیز می گیرد و همچنین قوانین مربوط به بازنشستگی و بازخریدهای زودتر از هنگام و نقل وانتقالهای سریع و وسیع که ناشی از رقابت شدید بخشهای مختلف اقتصادی و صنعتی است نیز به ضرورت اعمال مدیریت دانش قوت می بخشد مقوله مدیریت دانش که ممکن است در صورت عدم اعمال صحیح مدیریت دانش، تمام دستاوردهای حاصل از دانش را به راحتی نصیب رقبا نماید از جمله مواردی است که با توجه به شرایط پیچیده امروزی، ضرورت همگامی سازمانها را با مدیریت دانش به عنوان یک مزیت رقابتی جهت بقا و رشد در محیط مبهم آینده اجتناب ناپذیر می کند(افشار زنجانی،1383).

 

دانش عاملی است که به سازمان ها کمک می کند مزیت رقابتی پایدار ایجاد نمایند. به دلیل اینکه محیط سازمانی با سرعت در حال تغییر است ، سازمان ها باید قادر باشند تا بطور مداوم منابع خود را به شیوه ای جدید ترکیب نمایند تا با این تغییرات محیطی سازگار گردند. توانایی سازمان در عمل برای پاسخگویی به چالش های بازار به قابلیت آنها در ایجاد دانش جدید وابسته است(میچالووا،2003).

 

 

شرکت برق منطقه ای هرمزگان نیز از این قواعد مستثنی نمی باشد و مقوله مدیریت دانش در آن برای انجام بهینه کارها در این صنعت پر هزینه اهمیت خاصی دارد.از این رو برای این سازمان لازم است تا با ایجاد زندگی کاری مناسب تر و اهمیت بیشتر به کارکنان خود که مهمترین منبع این سازمان به شمار می روند به آنها انگیزه بیشتری در جهت ارائه فعالیت بهتر بدهند.

 

 

1-4اهداف تحقیق

 

 

هدف اصلی:

 

 

شناخت و توصیف ارتباط میان کیفیت زندگی کاری و مدیریت دانش در شرکت برق منطقه ای هرمزگان

 

 

اهداف فرعی:

 

 

1-شناخت و توصیف ارتباط میان میزان منصفانه بودن پرداخت ها از دیدگاه کارکنان و مدیریت دانش در شرکت برق منطقه ای هرمزگان

 

 

2-شناخت و توصیف ارتباط میان میزان قانون گرایی در سازمان و مدیریت دانش در شرکت برق منطقه ای هرمزگان

 

 

3-شناخت و توصیف ارتباط میان میزان تامین فرصت رشد کارکنان و مدیریت دانش در شرکت برق منطقه ای هرمزگان

 

 

4-شناخت و توصیف ارتباط میان امکان توسعه قابلیت های فردی برای کارکنان و مدیریت دانش در شرکت برق منطقه ای هرمزگان

 

 

5-شناخت و توصیف ارتباط میان محیط ایمن و بهداشتی برای کارکنان و مدیریت دانش در شرکت برق منطقه ای هرمزگان

 

 

6-شناخت و توصیف ارتباط میان میزان وابستگی اجتماعی کاری و مدیریت دانش در شرکت برق منطقه ای هرمزگان

 

7-شناخت و توصیف ارتباط میان میزان یکپارچگی و انسجام اجتماعی و مدیریت دانش در شرکت برق منطقه ای هرمزگان

 

 

8-شناخت و توصیف ارتباط میان فضای کلی زندگی کارکنان و مدیریت دانش در شرکت برق منطقه ای هرمزگان

 

 

1-5 سوال تحقیق:

 

 

سوال اصلی:

 

 

آیا کیفیت زندگی کاری با مدیریت دانش ارتباط معنا داری دارد؟

 

 

1.Knowledge Management

 

 

1.Knowledge Management

 

 

2.Work life Quality

 

 

[4].Beaudoin& Edgar

 

 

1-Cherchman

 

 

 

1-2.تعریف زمان‌بندی

 

 

زمان، همیشه به‌عنوان یک محدودیت مهم واساسی در مسائل بهینه‌سازی مطرح بوده است.

 

 

به عنوان تعریف کلی می‌توان زمان‌بندی را تعیین توالی یا ترتیب انجام کارها برای ارضای نیازمندی‌ها و نیل به اهداف مشخص با توجه به محدودیت‌های موجود دانست. و به طور دقیق‌تر می‌توان، زمان‌بندی را تخصیص منابع موجود در طول زمان برای اجرای مجموعه‌ای از وظایف تعریف کرد.

 

 

این تعاریف دو مفهوم کلی را در پی دارند: اول اینکه زمان‌بندی نوعی تصمیم‌گیری است که در جریان آن برنامه‌ی زمانی را تعیین می‌کنند که پیامد آن را می‌توان در تصمیم‌گیری‌های دیگر نیز استفاده کرد و از سوی دیگر مبحثی نظری است که مجموعه‌ای از اصول- مدل‌ها- روش‌ها و نتایج منطقی را در بر می‌گیرد.

 

 

1-2-1. ضرورت زمان‌بندی تولید

 

 

با توجه به پیشرفت روزافزون صنعت، منابع موجود برای پاسخ‌گویی به صنایع حالت بحرانی به خود می‌گیرند. از جمله‌ی این منابع بحرانی عبارتند از: ماشین‌آلات- نیروی انسانی و سایر تسهیلات.

 

 

زمان‌بندی روی چنین منابع بحرانی موجب ارتقاء کارایی، بهره‌وری ودر نهایت سودآوری بیشتر صنایع می‌شود. از جمله فعالیت‌هایی که در زمینه‌ی زمان‌بندی منابع انجام می‌شود عبارتند از: ترسیم نمودارها و دیاگرام‌های ساده تا کار با الگوریتم‌ها و نظریه‌های پیچیده.

 

 

یک برنامه‌ی زمان‌بندی، زمان شروع پردازش هر‌کار روی هر ماشین و زمان پایان هر کار روی هر ماشین را تعیین کرده، یعنی نتیجه‌ی فرآیند زمان‌بندی یک جدول زمانی برای کارها و ماشین‌هاست که در آن زمان شروع هر کاری باید بزرگ‌تر یا مساوی با زمان ورود آن کار به کارگاه باشد و از طرفی اگر برای هر کار موعد تحویل مقرر شده باشد، آنگاه زمان پایان آخرین فرآیند مربوط به آن سفارش نباید از موعد تحویل مقرر تجاوز کند.

 

 

1-2-2. اهداف زمان‌بندی

 

 

معمولاً اهدافی که مراکز صنعتی در زمینه‌ی زمان‌بندی فعالیت‌هایشان دنبال می‌کنند شامل دست‌یابی به موعد تحویل سفارشات (تولید بهنگام)[1] یا حداقل سازی زمان فعالیت خط تولید و یا حداکثرسازی تعداد خروجی و بهره‌وری بیشتر از خط تولید و … می‌باشند که در جدول ۱-۱ تعدادی از این اهداف و معیارها معرفی می‌شوند که گاهی اوقات تعدادی از این اهداف در تناقض با هم‌دیگر می‌باشند.

 

 

جدول ۱-۱.اهداف رایج در زمان بندی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Notation	discription
C max	Maximum completion time
F max	Maximum flow time
L max	Maximum lateness
T max	Maximum tardiness
E max	Maximu earliness
	Total completion time
	Total weighted completion time
	Total flow time
	Total weighted flow time
	Total tardiness
	Total weighted tardiness
	Number of tardy job
	Total weighted number of tardy job

 

 

 

 

1-2-3.تعریف برخی از مفاهیم اولیه در زمان‌بندی

 

 

زمان پردازش عملیات: ( )

 

 

با توجه به موضوع تحقیق ما که در مورد زمان‌بندی یک ماشین با قابلیت پردازش دسته‌ای از کارها است و کارها متعلق به خانواده‌های متفاوت می‌باشند، زمان پردازش به‌صورت زیر تعریف می‌شود:

 

 

زمان پردازش کار jام متعلق به خانواده‌ی iام که در دسته‌ی نوبت kام پردازش می‌شود=

 

 

زمان دسترسی به کار (rj):

 

 

زمان ورود یک کار به کارگاه برای دریافت سرویس از ماشین که این زمان در واقع زودترین زمان ممکن برای ارائه سرویس به کار مدنظر توسط ماشین می‌باشد.

 

 

موعد تحویل(dj):

 

 

زمانی که تولیدکننده متعهد است تا به مشتری سرویس منظوره را ارائه کند. ارائه خدمت به مشتری پس از موعد تحویل برای تولید‌کننده جرایمی را به دنبال دارد.

 

 

زمان تکمیل کار(cj):

 

 

زمانی که آخرین فرآیند پردازش روی کار j انجام می‌شود یعنی بعد از این زمان کار j آماده‌ی تحویل به مشتری است.

 

 

مدت جریان ساخت (fj):مدت زمانی که کار jام در داخل سیستم تولید قرار دارد که از رابطه ی زیر بدست می‌آید.  fj = cj – rj

 

 

تأخیر(Lj): فاصله‌ی بین زمان تحویل یک کار و موعد تحویل آن را تأخیر می‌نامند که از رابطه‌ی Lj=cj-dj بدست می آید که اگر مقداری مثبت باشد نشان از دیرکرد و اگر منفی باشد نشان از زودکرد تحویل می‌باشد.

 

 

دیرکرد (Tj): دیرکرد کار j  از رابطه‌ی روبرو بدست می‌آید:

 

 

یعنی اگر زمان تکمیل بعد از موعد تحویل کاری باشد دیرکرد در واقع همان تأخیر است در غیر این صورت مقدار صفر را می‌گیرد.

 

 

زودکرد (Ej): یعنی اگر زمان تکمیل قبل از موعد تحویل کاری باشد زودکرد در واقع قدرمطلق تأخیر است در غیر این صورت مقدار صفر را می‌گیرد.

 

 

1-3.ضرورت بررسی مسائل و روش‌های بهینه‌سازی چند هدفه

 

 

بسیاری از مسائل دنیای واقع، به صورت بهینه سازی چند هدف به‌طور همزمان می‌باشند زیرا متغیرها و اهداف متضاد به‌طور واقعی در ذات این مسائل می‌باشند، یعنی بهبود در یکی از اهداف موجب بدتر شدن در هدف دیگر خواهد شد. بهینه‌سازی این‌گونه مسائل کاملاً متفاوت با مسائل تک‌هدفه خواهد بود یعنی الگوریتم‌های بهینه‌سازی تک‌هدفه، یک حل بهینه را با توجه به تک هدف موجود بدست می‌آورند درحالی‌که درمسائل چندهدفه (با وجود چند هدف متضاد) قادر به بدست آوردن یک حل بهینه مجزا نخواهیم بود، بنابراین طبیعی است که باید به دنبال مجموعه‌ای از حل‌های غلبه نشده مؤثر با توجه به فضای حل برای این نوع از مسائل باشیم تا در اختیار تصمیم گیرنده قرار داده تا با توجه به معیارها و استدلال‌های خود بتواند از میان حل‌های نامغلوب متناهی که در اختیار دارد یک حل متناسب با معیارهایش را انتخاب کند.

 

 

 

 

 

 

 

 

1-3-1.تعاریف مرتبط با مسائل چند هدفه

 

 

مدل چند هدفه:

 

 

یک مسئله تصمیم‌گیری چندهدفه در حالت کلی به زبان ریاضیات به‌صورت زیر تعریف می شود:

 

 

s,t: xϵs

 

 

یعنی در فضایی شدنی x هر حل x دارای n ارزش به ازای n هدف خواهد بود که با مقایسه‌ی این مقادیر بدست آمده از اهداف می‌تواند رابطه‌های مغلوب و نامغلوب رابرا‌ی حل‌های مختلف تعریف کرد.

 

 

مجموعه‌ی حل‌های نامغلوب[2]:

 

 

برای یک مسئله Min سازی، حل x، حل y را غلبه می‌کند اگر و فقط اگر:

 

 

بنابراین مجموعه‌ی حل‌های نامغلوب بهینه به مجموعه‌ای از حل‌ها گفته می‌شوند که خود حل‌های دیگر را غلبه می‌کنند ولی توسط هیچ حلی غلبه نمی‌شوند. در شکل ۱-۱  دایره‌های تیره مجموعه‌ی حل‌های نامغلوب بهینه‌اند.[3]

 

 

 

 

 

شکل ۱-۱.مجموعه حلهای نامغلوب بهینه

 

 

 

 

 

1-3-2.روش‌های حل مسایل چندهدفه

 

 

برای حل مسائل چندهدفه به حالات مختلفی برمی‌خوریم که در شکل ۱-۲ زیر نشان داده می شود:

 

 

 

 

 

 

 

 

بهینه‌سازی     چند هدفه

 

 

 

 

 

 

 

 

جستجو بدون تقدم

 

 

 

 

 

 

 

 

ابتدا تصمیم‌گیری سپس جستجو

 

 

 

 

 

 

 

 

جستجوو تصمیم‌گیری همزمان

 

 

 

 

 

 

 

 

ابتدا جستجو سپس تصمیم‌گیری

 

 

 

 

 

 

 

 

ارزیابی  مبتنی بر پارتو

 

 

 

 

 

 

 

 

برنامه‌ریزی آرمانی

 

 

 

 

 

 

 

 

روش سلسله‌مراتبی

 

 

 

 

 

 

 

 

روش اپسیلون محدودیت

 

 

 

 

 

 

 

 

ترکیب وزنی اهداف

 

 

 

 

شکل1-2.روشهای حل مسائل چندهدفه

 

 

 

 

 

جستجو بدون تقدم: در این روش از سوی تصمیم‌گیرنده هیچ تقدمی اعمال نمی‌شود مهمترین روش در این زمینه روش مین-ماکس می‌باشد یعنی حداقل کردن مجموع فواصل هر هدف از مقدار بهینه‌ی آن هدف.

 

 

 

 

 

نشانه‌ی فاصله‌ی اقلیدسی

 

 

نشانه‌ی نرم فاصله‌ی چپیشف

 

 

از معایب این روش خروجی آن است که یک حل را در اختیار تصمیم‌گیرنده قرار داده که ملزم به پذیرش آن خواهد بود.

 

 

ابتدا تصمیم‌گیری سپس جستجو:

 

 

ابتدا تصمیم‌گیرنده یک اولویت برای اهداف تعیین می‌کند سپس به دنبال یک یا چندین حل با ارضای اولویت تعیین‌شده، جستجو انجام می‌شود.

 

 

تصمیم‌گیری و جستجوی همزمان: تصمیم‌گیرنده در این روش مجاز به مداخله در حین جستجو می‌باشد یعنی در طی جستجو قادر به تغییر اولویت‌هاست.

 

 

ابتدا جستجو سپس تصمیم‌گیری:

 

 

در این روش ابتدا حل‌های متنوع بدست می‌آید سپس تصمیم‌گیرنده از میان جواب‌ها هر کدام را که مناسب‌تر ببیند انتخاب می‌کند.

 

 

ترکیب وزنی اهداف:

 

 

در این روش ابتدا با تعیین اولویت هر هدف و سپس ترکیب خطی اهداف، مسئله‌ را تک هدفه نموده و سپس آن را حل می‌کنیم.

 

 

اپسیلون محدودیت: در این روش ابتدا یک هدف را بعنوان هدف اول مسئله انتخاب کرده و اهداف دیگر را در غالب محدودیت قرار می‌دهیم مشکل‌ این روش نحوه‌ی انتخاب یکی از اهداف به‌عنوان هدف اصلی مسئله است تا الگوریتم یک جواب کارا بدهد.

 

 

فرمولاسیون این روش به صورت زیر است:

 

 

s.t

 

 

fj ≤ ej      j≠i      j=1,2,…,k

 

 

xϵX

 

 

ej کران بالای jامین هدف است که در هر بار اجرای مدل تغییر داده می‌شود و در هر بار اجرا یک حل از حل‌های پارتو بدست خواهد آمد.

 

 

روش سلسله‌مراتبی:

 

 

ابتدا اهداف را رتبه‌بندی کرده وسپس با توجه به اولویت آنان به نوبت بهینه‌سازی انجام می‌شود.

 

 

برنامه‌ریزی آرمانی:

 

 

ابتدا برای هر حل یک حد مطلوب توسط تصمیم گیرنده در نظر گرفته می‌شود و محدودیت‌ها، سطوح رضایت تصمیم‌گیرنده را از اهداف بیان می‌کنند و ما به دنبال حلی هستیم که به بهترین شکل  سایر اهداف از پیش ‌تعیین‌شده را ارضا کند.

 

 

ارزیابی مبتنی بر پارتو:

 

 

این روش بر خلاف بعضی از روش‌های قبلی نیاز به هیچ‌گونه اطلاعات از پیش ‌تعیین ‌شده‌ای از سوی تصمیم‌گیرنده ندارد و مجموعه‌ای از حل‌ها را ایجاد می‌کند پس از رتبه‌بندی آنان می‌توان به مجموعه‌ی حل‌های نامغلوب مؤثر پی برد از دیگر مزایای این روش رسیدن به چندین حل مؤثر در یک بار اجرا می‌توان اشاره کرد.

 

 

[1] Just in tim

 

 

[2] Non dominated

 

 

[3]

ایجاد و حفظ نظم در امور ، لازمه زندگی اجتماعی انسانها است در صورتی که در یک محیط کاری سازمانی مقررات وضوابطی برای ایجاد نظم بر قرار نباشد دیر یا زود هرج و مرجی نا خواسته دامنگیر سازمان و کارکنان آن خواهد بود وموجب بی نظمی وپایین آمدن روحیه وکارایی کارکنان میشود وهمه از اثرات آن زیان خواهند دید.

بررسی های آماری سامانه نظارت همگانی نشان می دهد که اکثر شکایت هایی که از سوی مردم به ناجا فرستاده می شود مربوط به سوء رفتار کارکنان ناجاست که در واقع مردم از سردی و عدم احساس وظیفه پلیس در پیگیری ها ناراحت هستند . این امر بیانگر آن است برخوردهای پلیس با مردم مناسب نیست  و هر کس بر اساس سلیقه و تمایل شخصی با مشکلات و مسائل بوجود آمده برخورد می کنند.

 

 

استفاده مناسب و کارآمد از نیروی انسانی در اجرای اهداف سازمانی از مهمترین عوامل موفقیت سازمان ها در عصر کنونی می باشد. تامین کارکنانی که مطابق اهداف سازمانی از عهده وظایف محوله در جهت پیشبرد اهداف و خط مشی های سازمان بر آمده و نقش خود را به خوبی ایفا کنند از دغدغه های مهم این فرماندهی است. سازمان پلیس به لحاظ گستردگی وظایف و نقش حساس آن در برقراری نظم و امنیت و ارتباط مستمر و دائمی آن با اقشار مختلف جامعه باید توانایی سازماندهی نیروی انسانی عظیم خود در به کارگیری کارکنان جهت نیل به اهداف سازمانی را داشته باشد.

 

 

بد رفتاری پلیس ، ارتکاب جرم ، فساد و سوء رفتار از عوامل  بروز اعمال خلاف شئون انتظامی بوده که با گذشت زمان می تواند تبدیل به یک مسئله گردد. به عبارت دیگر شأن نیروی انتظامی یك اصطلاح كلی است كه اگر بخواهیم آن را تعریف كنیم ، می گوییم انتظاراتی كه جامعه از نیروی انتظامی دارد  و اگر نیروی انتظامی بر خلاف آن عمل و رفتاری انجام دهد ، می گویند خلاف شأن انجام داده است .

 

 

پلیس به عنوان متولی تامین نظم و امنیت در جامعه می باشد و با توجه به اینکه او در برخورد با جرایم، خواهان برقراری نظم و انضباط و اجرای قانون است . به همین علت نگاه مردم یک جامعه به پلیس متفاوت تر از بقیه بوده و ایشان را مظهر انضباط می دانند. با این اوصاف ارتکاب اعمال خلاف شئون انتظامی از مهمترین تهدیدات ناجا بشمار می آید. پس فرماندهان می بایست با نگرشی عمیق در این موضوع تامل کرده و در صدد کاهش این اعمال برآیند. ( یاراحمدی ، 1391 ، 163 )

 

 

فرماندهی نیروی انتظامی، همواره به اهمیت ارتقای بُعد رفتاری کارکنان ناجا، بویژه کارکنانی که در تعامل با مردم می باشند تاکید دارد و نیز بر جملات و کلمات انتخابی توسط کارکنان در مواجهه با ارباب رجوع، تاکید داشته است. ( ابتهاج ، 1385 ) .

 

 

از آنجایی كه نیروی انتظامی یكی از مهمترین سازمان ها و تشكیلاتی است كه برقراری نظم و امنیت در جامعه را بر عهده دارد ، عملكرد این نهاد می تواند زمینه ساز ایجاد احساس امنیت ، اعتماد نسبت به پلیس باشد یا برعكس احساس ناامنی و عدم اعتماد به آنان را سبب شود. بنابراین عملكرد مثبت و نحوه نگرش و تعاملات و كنش آنان علاوه بر اینكه در ایجاد حس امنیت در اذهان و افكار مردم موثر است ، بر نحوه قضاوت و تفكر مردم نسبت به پلیس بی تاثیر نخواهد بود و این قضاوت می تواند در صورت مثبت بودن منجر به تعامل مطلوب مردم با پلیس در انجام وظایفی كه بر عهده دارد، شود و كاركنان نیز باید برخورد های خوب و مناسبی را اتخاذ كنند.

 

 

منابع انسانی توانمند و با انگیزه، ارزشمندترین سرمایه سازمان ها بوده و در صورت به کارگیری با ترکیب مناسب ، می تواند کمبودهای احتمالی دیگر منابع را تا حدودی جبران نماید. عدم کنترل و نظارت در هر سازمان موجب حذف یا اتلاف استعدادهای بالقوه و به تبع آن کاهش کارآیی آنها می گردد و حذف افراد ناکارآمد در راستای رضایت مشتریان و افزایش کیفیت ارائه ی خدمات و حمایت از کارکنان توانا و دارای صلاحیت معنا پیدا می کند لذا حفظ و نگهداری این منبع مهم یکی از ضرورت های سازمانی تلقی می گردد.

 

 

بدیهی است که موضوع کنترل و نظارت برای سازمان پلیس به لحاظ وظایف مهم و حساس آنها به عنوان مجری قانون و تأمین کننده نظم و امنیت از اهمیت ویژه ای برخوردار است .سازمان پلیس جهت تحقق اهداف سازمانی خود مستلزم وجود کارکنانی است که از توانمندی و مهارت بالایی برخوردار باشند. شناخت عوامل سازمانی موثر بر بروز اعمال خلاف شئون انتظامی کارکنان هم می تواند در کاهش جرایم کارکنان عامل اساسی به شمار رود.

 

 

بنابراین می توان با افزایش سطح آگاهی های اجتماعی ، فرهنگی ، روان شناختی و سیاسی ماموران پلیس ، آنها را در خدمت رسانی به شهروندان یاری کرد. ( ابتهاج ، 1385 ).

 

 

پرسش اصلی پژوهش این است که عوامل سازمانی موثر بر اعمال خلاف شئون انتظامی کارکنان گشت  انتظامی کدامند ؟ و به چه ترتیب و سازوكارى مى توان تخلفات كاركنان  گشت انتظامی دركلانتر ى هاى مورد مطالعه را کاهش داد .

 

 

چالش های فرماندهی انتظامی شهرستان تبریز در مورد موضوع تحقیق حاضر به شرح زیر  می باشد :

 

 

الف ) غیبت     ب) تمارض      ج) رشوه   د ) برخورد نامناسب مامورین با مردم

 

 

آگاهی از مسیر شغلی پلیس و ویژگیهای آن و عوامل تاثیرگذار بر بروز اعمال خلاف شئون انتظامی پلیس یکی از دغدغه های فرماندهی انتظامی شهرستان تبریزبوده است که با گذشت زمان تبدیل به یک مسئله گردیده است. تخلفات پرسنل عبارتند از 1- غیبت پرسنل از محل کار – 2- کم کاری کارکنان – 3- تمارض کارکنان به بیماری جهت اعزام به بهداری و اخذ گواهی سطح سلامتی – 4- اخذ رشوه – 5 – ضرب و شتم مجرمین توسط کارکنان – 6- بد رفتاری و فحاشی متهمین توسط کارکنان . جرائم وتخلفات کارکنان ریشه در هر موضوعی که داشته باشد نمی تواند بی ارتباط با نادیده انگاشتن سلامت کاری از سوی آنان باشد.

 

 

البته نباید فراموش کرد که مردم نیز در تعامل سازنده با پلیس بی تاثیر نیستند. متاسفانه امروزه شهروندان هنگامی که قانون به ضررشان است آن را فراموش می کنند ولی در اوقاتی که به نفع آنهاست به شدت خواهان اجرای آن هستند و این حاکی از آن است که مدنیت ، علی رغم بوجودآمدن شهرهای بزرگ و تکنولوژی مدرن هنوز در بین مردم نهادینه نشده است و اغلب مردم به حقوق خود قانع نیستند و حق خود را بر حق دیگران مقدم می دانند .

 

 

موضوع اصلی تحقیق که بررسی عوامل سازمانی مؤثر بر بروز اعمال خلاف شئون انتظامی کارکنان گشت انتظامی تبریز است ، لیکن به دلیل فراوانی مؤلفه های عوامل سازمانی دو عامل فرهنگ و ساختار که جزو مؤلفه های ریشه ای در عوامل سازمانی هستند را انتخاب کرده و به بررسی آنها پرداخته ایم. تا اعمال خلاف شئون انتظامی کارکنان گشت انتظامی شهرستان تبریز را شناسایی کرده و عوامل موثر بر آنها را از نظر علمی بررسی و نشان دهیم که به چه ترتیب و سازوكارى مى توان تخلفات كاركنان  گشت انتظامی در كلانتر ى هاى مورد مطالعه را کاهش داد و مشکل سازمان را برطرف نماییم.

 

 

1-4  اهمیت و ضرورت تحقیق

 

 

 

 

 

تحقیقات و مطالعات صورت گرفته در اسناد و مدارک موجود ، بیانگر آن است که انجام مطالعات علمی در رابطه با این تحقیق از سابقه چندانی برخوردار نیست. در واقع تا کنون تحقیقی با عنوان تحقیق پیش رو در رابطه با بررسی عوامل سازمانی مؤثر بر بروز اعمال خلاف شئون انتظامی کارکنان گشت انتظامی در شهر تبریز صورت نپذیرفته است.

 

 

بنابراین ضرورت اهمیت و پرداخت به مسئله مذکور از این رو حائز اهمیت است که استاندارد سازی و تعالی رفتار کارکنان ، تقویت واحد های تخصصی و حرکت به سمت حرفه ای شدن در ماموریت ها و طرح ها باید از اولویت برنامه های فرماندهی انتظامی شهرستان تبریز در سال های اخیر باشد. بر همین اساس ، سعی خواهد شد که تمامی نیروهای پلیس بنا بر یک الگوی استاندارد رفتاری و به طور همسان رفتار کنند.

 

 

 

با توجه به بررسی پژوهش ها و سوابق کاری که محقق در نیروی انتظامی داشته است ، مشاهده شده که نیروی انتظامی ، اکثراً به دلیل اعمال خلاف شئون کارکنان ، از طرف مردم سلب اعتماد شده و برای سازمان و جامعه مشکل ساز بوده است. به همین دلیل انجام این پژوهش ضروری به نظر آمده تا بتوانیم راه حلی برای کاهش اعمال خلاف شئون در کارکنان گشت انتظامی پیدا کرده و مثمر ثمر واقع شویم.

 

 

دغدغه فکری بنده به عنوان یک محقق ، از انجام این تحقیق ، کاهش و به حداقل رساندن اعمال خلاف شئون ، در رفتار و عملکرد کارکنان گشت انتظامی شهرستان تبریز است . با توجه به تحقیقات طولانی و سوابق کاری بنده در نیروی انتظامی به این نتیجه رسیدیم که در این مورد تحقیقات لازم و کافی و اثر بخش صورت نگرفته است. لذا انجام چنین پژوهش علمی را در این برهه ی زمانی ، لازم و ضروری دانستیم.

 

 

شناسایی تأثیر عوامل سازمانی مؤثر بر بروز اعمال خلاف شئون انتظامی کارکنان گشت ضمن آگاهی خود آنان ، به فرماندهان نیز کمک می کند تا عوامل گشت را از نظر ویژگی های روانی و شخصیتی مورد ارزیابی قرار دهند و آنهایی را انتخاب کنند که دارای ویژگی هایی هستند که در تحقیقات گوناگون نشان داده شده است برای یک پلیس خوب بودن مورد نیاز است. همچنین می تواند نقشه راهی باشد برای فرماندهان تا با تکمیل آموزش ، کارایی و تأثیر گذاری آنها را ارتقاء دهند . ضرورت این تحقیق به این دلیل است كه پلیس معتقد است كه راه اندازی گشت ها به صورت سواره و پیاده می تواند موجب پیشگیری از وقوع جرم شود . به همین دلیل از دیرباز در ساختار تشكیلاتی واحدهای انتظامی از قبیل آگاهی ها و كلانتری ها واحدهای گشت آشكار پیش بینی شده است و بخشی از اعتبارات پلیس صرف این كار می شود. از سال 1376 فرماندهی انتظامی تهران بزرگ نیز با همین اعتقاد اقدام به راه اندازی گشت انتظامی علاوه بر گشت های كلانتری ها و آگاهی ها در سطح تهران بزرگ كرده است.

 

 

 

 

 

 

 

 

در خصوص ضرورت و اهمیت این تحقیق می توان به موارد زیر اشاره داشت :

 

 

اول اینکه : برآوردی از نوع رفتارهای کارکنان کلانتری ها در سطح شهر تبریز به دست خواهد آمد.

 

 

دوم اینکه : یک نوع بازشناسی از آیین نامه ها و ارزیابی در این خصوص مشخص خواهد شد .

 

 

و مهم تر از همه اینکه یک نوع خلاء پژوهشی در  این زمینه وجود دارد و با انجام این تحقیق می توانیم قدری از این خلا را پر کنیم.

 

 

یكی دیگر از دلایل اساسی در اهمیت و ضرورت این تحقیق بحث پیشگیری وضعی و نوع گشت انتظامی بر كاهش و جلوگیری از اعمال خلاف شئون است ، زیرا همان طور كه واضح است ، پیشگیری از جرا یم به مراتب برای نیروی انتظامی چه از نظر اقتصادی و چه از نظر زمانی و به كارگیری نیروی پلیس با صرفه تر از برخورد با مجرمان پس از ارتكاب جرم است. گماردن یك مأمور پلیس در خیابان به عنوان گشت پیاده ، به منظور جلوگیری از سرقت و جرایم دیگر برای پلیس بسیار آسان تر از رسیدگی به وقوع سرقت و جرایمی است كه رخ داده و در این رابطه مخارج و هزینه های سنگینی را خواسته یا ناخواسته به نیروی انتظامی تحمیل می كند. بنابراین از این منظر كاهش هزینه ها را نیز می توان از جمله دلایل ضرورت این تحقیق دانست.

و همچنین  بطور کلی پژوهش حاضر بنا به ضرورت های ذیل انجام شده است :

 

 

1- اهمیت گشت انتظامی بعنوان اولین لایه حفاظتی بین جرم و جامعه که می تواند در جلوگیری از بروز جرم و ایجاد امنیت در جامعه تاثیر بسزایی داشته باشند .

 

 

2- تنوع مأموریت های محوله به گشتهای انتظامی که حکایت از دامنه زیاد تاثیر گذاری آنها در جامعه دارد.

 

 

3-آسیب پذیری و کارآمدی گشتها از ناحیه نبود یا کمبود امکانات یا قابلیت های سهل الوصولی که تامین آنها با هزینه اندکی می تواند تاثیرات مثبت زیادی را به دنبال داشته باشند. مانند ضعف آموزشی و نبود انگیزه لازم و یا کمبود تجهیزات ضروری .

 

 

4- بی توجهی به یافته های علمی در به کار گیری گشتی ها که به اتلاف و یا هرز رفتن توان بالفعل و در نتیجه عدم توفیق در جلوگیری یا برخورد با جرائم میشود.

 

 

5- عدم انجام پژوهش در این زمینه که به ضعف مبانی نظری و الگوهای مدیریتی در این زمینه منجر می شود.

 

 

1-5  اهداف تحقیق

 

 

هدف اصلی

 

 

شناخت عوامل سازمانی موثر بر بروز اعمال خلاف شئون انتظامی کارکنان گشت انتظامی تبریز

 

 

اهداف فرعی

 

 

1)  تبیین تأثیر فرهنگ سازمانی بر بروز اعمال خلاف شئون عوامل گشت انتظامی

 

 

2)  تبیین تأثیر ساختار سازمانی  بر بروز اعمال خلاف شئون عوامل گشت انتظامی

چهارعامل  انسان، جاده ، وسیله نقلیه  و محیط  درپدیدآمدن تصادفات رانندگی موثرندامادرواقع عامل اصلی تصادفات رانندگی در ایران،  عامل انسانی است.99

 

 

آپنه ی انسدادی خواب و خواب آلودگی ناشی از آن در رانندگان یکی از عوامل مهم تصادفات جاده ای است ودر تحقیقاتی که در دیگر کشورهای جهان صورت گرفته است،به تاثیر آپنه ی انسدادی خواب و خواب آلودگی ناشی از آن درافزایش میزان تصادفات اشاره شده(مراجعه به بررسی متون)، اما در  کشور ما ایران   تاکنون تحقیقی در این باب صورت نگرفته است.

 

 

در تحقیق پیش رو ما برآن شدیم تا رابطه ی آپنه ی انسدادی خواب در  رانندگان  حرفه ای در ایران را با  میزان سوانح رانندگی که به وسیله ی آنها ایجاد میشود مورد بررسی قرار دهیم، باشد که با تدوین قوانین مناسب – که در آنها این نوع اختلال خواب در  رانندگان بیشتر از گذشته لحاظ می گردد –  آمار تصادفات و آسیب های جانی ومالی ناشی از آن کاهش یابد.

 

 

 

 

 

 

• سابقه طرح و بررسی متون :

 

 

در سال2006، Mazza S. و همکارانش دریافتند که توانایی رانندگی در آپنه ی انسدادی خواب به وضوح کاهش می یابد. 76 ودرسال 2007، Tippin J. وهمکاران بیان نمودند که بیماران مبتلا به آپنه ی انسدادی خواب  در شبیه ساز رانندگی عملکرد ضعیف تری نسبت به رانندگان سالم دارند.77

 

 

در سال 2008، گاربارینو اس وهمکارانش اختلالات خواب و تصادفات جاده ای را در رانندگان کامیون مورد بررسی قرار دادند.در این مطالعه شیوع آپنه ی انسدادی خواب در رانندگان حمل کننده ی کالاهای خطرناک در شمال ایتالیا مورد بررسی قرار گرفت که شیوع بالا و غیر منتظره ای را نشان داد. در نتیجه بیان گردید که پزشکان عمومی و پزشکان طب کاربرای غربالگری اختلالات خواب در رانندگان، باید بر   پایه ی   سؤالات  SDS(sleep disorder score) وبرخی خصوصیات آنتروپومتریک به آپنه مشکوک شوند و درنهایت پلی سومنوگرافی استاندارد طلایی برای تشخیص آپنه ی انسدادی خواب است.78

 

 

در سال 2009، Rodenstein وهمکارانش دریافتند که هزینه ی تصادفات رانندگی به دلیل آپنه ی انسدادی خواب به قدری زیاد است که تشخیص و درمان تمامی رانندگان مبتلا به آپنه ی خواب در آمریکا می تواند از اتلاف هزینه ها جلو گیری کند.در بسیاری از کشورها آپنه ی انسدادی خواب در قوانین صدور گواهینامه ی رانندگی مد نظر قرار نگرفته. بیان شد که در نظرگرفتن آن ،قدمی رو به جلو برای امنیت  جاده ها ومردم است.81

 

 

درسال 2009 ،Pizza F وهمکارانش در بررسی خواب آلودگی در طول روز و عملکرد رانندگی در بیماران مبتلا به آپنه ی انسدادی خواب دریافتند که تصادفات مربوط به خواب آلودگی در بیماران مبتلا به آپنه ی انسدادی خواب شایع است.82

 

 

در سال 2009 ،Kamada وهمکارانش در بررسی میزان تصادفات  در رانندگان مبتلا به آپنه ی انسدادی خواب دریافتند که AHI(apnea-hypopnea index)(توضیح در متن) در افرادی که تصادفات مکرر رانندگی داشته اند ، به وضوح از افرادی که تنها یک تصادف داشته اند بیش تر است  والبته نمره ی پرسشنامه ی ایپورث(توضیح در متن) در گروه اول عدد پایین تری تری نشان می داد.به طور کلی میزان تصادفات در بیماران مبتلا به آپنه ی انسدادی خواب از گروه کنترل بیشتر بودو خواب آلودگی در طول روز وشدت آپنه ی انسدادی خواب به طور مستقل با وقوع سوانح رانندگی ارتباط داشت. در نتیجه بیان شد که تشخیص و درمان رانندگان مبتلا به آپنه ی انسدادی خواب با مشکلات شدید تنفسی باید سریعا انجام گیرد تا از تصادفات متعدد رانندگی جلوگیری شود83

 

 

در سال 2009 ، Aguiar M. وهمکاران ، باهدف بررسی تفاوتهای بین بیماران مبتلا به آپنه ی انسدادی خواب ، که تصادفات جاده ای داشته اند با بیمارانی که تصادف نداشته اند مطالعه ای انجام دادند. در این مطالعه از 163  بیمار مبتلا به آپنه ی انسدادی خواب  که با پلی سومنوگرافی شبانه تشخیص داده شده بودند راجع به تصادفات ناشی از خواب آلودگی در طول روز ، در طی 3 سال گذشته پرسش به عمل آمد و بر این اساس بیماران به دو گروه  دارای سابقه ی تصادف، وفاقد سابقه ی تصادف  تقسیم گردیدند. در نتیجه معلوم شد که بیمارانی  که سابقه ی تصادف داشته اند، مبتلا به آپنه ی انسدادی خواب  شدید تر    ( AHI بالاتر) و میزان خواب آلودگی  بیشتر در طول روز  بوده اند.84

 

 

در سال 2010، Birleanu LA  وهمکارانش رابطه ی بین شدت آپنه ی انسدادی خواب  وپاسخ افراد به پرسشنامه های ESSو برلین (توضیح در متن) را مورد بررسی قرار دادند که درنتیجه بیان شد که آپنه ی انسدادی خواب  متوسط تا شدید باعث خواب آلودگی زیاد در طول روز میشود که میتواند برروی توانایی افراددر رانندگی اثر بگذارد.86

 

 

درسال 2010،Vennelle M وهمکارانش در بررسی میزان خواب آلودگی وتصادفات ناشی از آن در رانندگان اتوبوس وبا توجه به بالا بودن آن،پیشنهاد کردند که غربالگری برای سندرم آپنه ی انسدادی خواب  در رانندگان حرفه ای به طور جدی در دستور کار قرار گیرد.87

 

 

 

در سال 2010،Tregear S وهمکارانش با انجام یک بررسی در باب تأثیر استفاده از CPAP(توضیح در متن) در رانندگان مبتلا به آپنه ی انسدادی خواب  دریافتند که استفاده از CPAP باعث کاهش خطر سوانح وسایل نقلیه می شود.88

 

 

در سال 2011، Antonopoulos وهمکارانش تأثیر استفاده از CPAP(توضیح در متن)در رانندگان مبتلا به آپنه ی انسدادی خواب  رابر روی سوانح جاده ای و عملکرد رانندگان در شبیه ساز جاده ای مورد بررسی قرار دادندودریافتند که استفاده از آن تأثیر پیشگیرانه در برابر سوانح جاده ای چه در واقعیت و چه در محیط مجازی دارد.91

 

 

در سال 2011، Vaculin Aوهمکارانش، تأثیر استفاده ازCPAP رابر روی عملکرد رانندگی در مبتلایان به آپنه ی انسدادی خواب  شدید مورد بررسی قرار دادند.پس از یک دوره ی سه ماهه ی درمان آنها در رانندگی بهبود یافت اما هم چنان نسبت به گروه کنترل مختل بود که این احتمال را مطرح نمود که نقایص عصبی-رفتاری در این افراد به طور کامل به وسیله ی درمان قابل رفع نیستند.92

 

 

در سال 2012، Orth M. وهمکاران ، بیان نمودند که آپنه ی انسدادی خواب  یکی از علل اصلی افزایش خواب آلودگی در طول روز خصوصا در رانند گان حرفه ای است و میزان تصادفات در آنها به وسیله ی CPAP تراپی می تواند کاهش یابد.93

 

 

 

 

 

1-4 اهداف اصلی طرح :

 

 

بررسی رابطه آپنه ی انسدادی خواب در را نندگان حرفه ای كشور با میزان تصادفات جاده ای

 

 

 

 

 

1-5 اهداف فرعی طرح :

 

 

 

• تعیین میزان تصادفات جاده ای در رانندگان حرفه ای دارای ریسک کم ابتلا به آپنه ی انسدادی خواب

 

 

• بررسی رابطه میزان تصادفات جاده ای با شاخص توده بدن در رانندگان حرفه ای

 

 

• بررسی رابطه میزان تصادفات جاده ای با سن در رانندگان حرفه ای

 

 

• بررسی رابطه میزان تصادفات جاده ای بااندازه ی دور گردن در رانندگان حرفه ای

 

 

• بررسی رابطه میزان تصادفات جاده ای باجنس در رانندگان حرفه ای

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-6 اهداف كاربردی طرح:

 

 

 

• یافتن عوامل موثر بر تصادفات با هدف فراهم آوردن زمینه های کاهش میزان مرگ و میر و جراحات به علت تصادفات جاده ای ناشی از آپنه ی انسدادی خواب در رانندگان حرفه ای

 

 

• آگاهی مسؤولان امر از اهمیت غربالگری و درمان آپنه ی ا نسدادی خواب در رانندگان حرفه ای

 

 

 

 

 

 

 

 

1-7 سوالات پژوهش:

 

 

 

• میزان تصادفات منجر به جرح یا فوت در رانندگان حرفه ای دارای خطر بالای ابتلا به آپنه ی انسدادی خواب چقدر است؟

 

 

• آیا میزان مذکور با میزان تصادفات منجر به جرح یا فوت در رانندگان حرفه ای دارای خطر کم برای ابتلا به آپنه ی انسدادی خواب ،تفاوت قابل توجهی دارد؟

 

 

• آیا میزان تصادفات منجر به جرح یا فوت در رانندگان حرفه ای با سن، جنس ، اندازه ی دور گردن و یا شاخص توده ی بدنی آنها ارتباط دارد؟

از آنجا كه ماده 51 قانون مجازات اسلامی در حدود مسوولیت جزایی، جنون در حال ارتكاب جرم را رافع مسئولیت كیفری دانسته، بسیاری مجرمین تلاش می‌كنند با استفاده از این ماده قانونی و با تقلید علایم اختلالات روانی خود را از بند مجازات برهانند. گروه دیگری از افراد نیز متعاقب حوادث تروماتیك مختصری كه موجب آسیب جدی یا نقص ماندگاری در آنها نشده، با تقلید علایم اختلالات روانی سعی در اخذ غرامت یا از كارافتادگی دارند (2،3،4). در هر حال نكته قابل توجه در خصوص متمارضین این است كه همیشه انگیزه ای خارجی برای ایجاد عمدی و آگاهانه نشانه های جسمی و روانی دروغین وجود دارد (5).

 

 

بسیاری از افراد فكر می‌كنند از آنجا كه یافته عینی مشخصی در اختلالات روانی وجود ندارد، تقلید این علایم به سادگی امكانپذیر است. Wiley در سال 1998 توضیح داد بر اساس معیارهای DSM-IV علایمی را باید به عنوان تمارض در روانپزشكی قلمداد كرد كه به شدت و به طور مفرط غیر معمول و عجیب باشند(6).

 

 

افرادی كه بطور عمدی اقدام به تقلید علایم روانی می‌كنند، معمولا از نشانه های ذهنی مبهم و نامعینی شكایت داشته، از آنها به تلخی یاد می‌كنند. این افراد چنانچه نشانه های یك بیماری را هم شرح دهند، معمولا اظهار می‌كنند كه نشانه ها گاه وجود دارد و گاهی برطرف می‌شود و تمایلی به بستری شدن و درمان نشان نمی‌دهند (7).

 

 

در ادامه به برخی نشانه‌های رفتاری تمارض اشاره می‌شود:

 

 

 

• فرد متمارض در ابتدای مصاحبه آشفته و در انتهای مصاحبه راحت تر است.

 

 

• نحوه ورود به جلسه مصاحبه، طرز نشستن، آراستگی و پوشش او ممكنست عجیب و غیر عادی باشد.

 

 

• رفتارهای غیر سیكوتیك زمانیكه در كانون توجه نیست، بارزتر و در زمان توجه دیگران رفتارهای سیكوتیك آشكارتر است.

 

 

• رفتار جنایی معمولا با انگیزه غیر سیكوتیك بروز كرده است.

 

 

• فرد متمارض حین مصاحبه ژست حمله و خشم به خود می‌گیرد (1).

 

 

با توجه به اهمیت تشخیص تمارض به بیماری روانی در معاینات روانپزشكی قانونی از سویی و یا باتوجه به محدود بودن مطالعات منتشر شده در این زمینه در کشور ما از سوی دیگر (ضمیمه 1) و از آنجا که ممکن است در جوامع مختلف با توجه به شرایط فرهنگی و اجتماعی و … تفاوتهای بارزی در علائم و نشانه های تمارض وجود داشته باشد، در این مطالعه سعی شده با بررسی فراوانی رفتارها و علایم تقلیدی در مراجعین به مركز روانپزشكی قانونی تهران، میزان شیوع و زمینه ایجاد این علایم را در جامعه ایرانی مورد ارزیابی قرار دهیم.

تعریف واژه‌ها (8):

 

 

اختلالات رفتاری (Behavioral disorder symptoms)

 

 

وضع ظاهری و وضعیت فیزیكی كلی بیمار در نظر مصاحبه‌كننده با توجه به حالت و وضعیت اندام، ‌توازن، لباس و آراستگی، بهداشت شخصی، مشخصه‌های جسمی غیرعادی مانند معلولیت‌های جسمی در این قسمت مورد توجه قرار می‌گیرد. این رفتار در ارتباط با بافت فرهنگی و موقعیت اجتماعی تعبیر می‌شود. حوزه‌های مهم دیگر عبارتند از بیان‌های چهره‌ای، تماس چشمی، سطح فعالیت، درجه همكاری، جذابیت ظاهری، دقت و توجه.

 

 

اختلال رفتار حركتی به جنبه‌های كمی و كیفی رفتار حركتی بیمار مربوط می‌شود. این خصوصیات مشتمل است بر: ادا و اطوار، تیك‌ها، حركات بیانگر، پیچش‌های عضلانی، رفتار كلیشه‌ای، پژواك رفتار، بیش‌فعالی، تهییج، ستیزه‌جویی، انعطاف‌پذیری، طرز راه رفتن، بی‌قراری و سایر تظاهرات فیزیكی.

 

 

علایم خلقی و عاطفه (Mood & Affect Symptoms)

 

 

خلق، حالت هیجانی بارزی است كه مراجعه كننده در جریان مصاحبه ابراز می‌كند.  مراجعه كنندهممكن است غمگین، پرتنش، مایوس، مضطرب، افسرده، هراسان، خصومت‌گر، خوشحال، سرخوش یا بی‌احساس باشد.

عاطفه به گستره‌ای از هیجان‌ها مربوط است و مایه احساس مربوط به یك عقیده است. درباره نوع عاطفه می‌توان برحسب متغیرهایی مانند عمق، شدت، تداوم و تناسب، قضاوت كرد

 

 

اختلالات ادراكی (Perceptual disorder symptoms)

 

 

مراجعان مختلف، خود و دنیای اطراف خود را به شیوه‌های گوناگون و متعدد ادراك می‌كنند. در این قسمت توجه به نحوه ادراكات   مراجعه كننده شایان اهمیت است. وجود توهم‌های شنیداری شایع‌ترین مشخصه اسكیزوفرن‌هاست، در حالی كه توهم‌های دیداری آشكار عموما از سوی افراد متمارض یا سندرم‌های مغزی بیان می‌شود.

 

 

اختلالات تفكر(Thought process symptoms)

 

 

كاركرد هوشی معمولا درك خواندن و نوشتن، دانش عمومی، توانایی حساب كردن و سطح توانایی مراجع در تفسیر ضرب‌المثل‌ها را دربرمی‌گیرد. گاهی متخصصان ممكن است سنجش‌های كاركرد هوشی را با نتایج حاصل از اجرای برخی آزمون‌های رسمی كوتاه مانند آزمون بندر، آزمون تشخیص زبان‌پریشی یا حس برخی از قسمت‌های مقیاس هوشی تجدیدنظر شده وكسلر بزرگسالان یا كودكان تركیب كنند.

 

 

توانایی جهت‌یابی (Orientation )مراجعان ممكن است برحسب درجه آگاهی‌شان از اینكه می‌دانند چه كسی هستند(شخصی)، در كجا هستند(مكان) و حوادث جاری و گذشته كی اتفاق افتاده‌اند یا در حال وقوع هستند(زمان)، تفاوت كند.

 

 

اختلالات شناختی (Cognitive function symptoms )

 

 

 

حافظه درازمدت: حافظه درازمدت را می‌توان از سه طریق مورد سنجش قرار داد:

 

 

 

• طرح پرسش‌هایی درباره اطلاعات عمومی مراجع(مانند شهرهای بزرگ یك كشور، بلندترین قله ایران).

 

 

• استفاده از خرده‌آزمون‌های اطلاعات عمومی یا حافظه عددی آزمون‌های هوشی وكسلر بزرگسالان و یا كودكان یا سایر آزمون‌هایی با ماهیت مشابه.

 

 

• یادآوری رویدادهای مهم زندگی مراجع(سال فراغت از تحصیلات متوسطه، تاریخ ازدواج). دقت یادآوری را می‌توان از طریق مقایسه پاسخ‌های مراجع با سوابق عینی و مستند این رویدادها تعیین كرد.

 

 

حافظه كوتاه‌مدت: حافظه كوتاه‌مدت را می‌توان از دو طریق مورد ارزیابی قرار داد:

 

 

 

• طرح پرسش‌هایی درباره رویدادهای اخیر(دیروز كجا بودید؟ غذایی كه آخرین دفعه خوردید چه بود؟).

 

 

• تكرار اعداد به صورت مستقیم و وارونه. برای این منظور می‌توان از خرده‌آزمون فراخنای ارقام آزمون‌های هوشی و كسلر بزرگسالان و كودكان استفاده كرد.

 

 

اشخاصی كه اضطراب و اشتغال ذهنی‌ دارند، در تكرار مستقیم اعداد و به‌ویژه تكرار وارونه اعداد دچار مشكل می‌شوند.

 

 

اختلالات محتوای فكر (Thought content symptoms)

 

 

بررسی افكار شخص غالبا به دو بخش محتوا و فرآیندهای تفكر تقسیم می‌شود.

 

 

وجود وسواس‌های عملی یا فكری باید با سنجش درجه بینش مراجع در مورد تناسب و هماهنگی بین این افكار و رفتارها پیگیری شود. فرایندهای فكری مانند بروز تغییرات سریع در موضوع‌ها ممكن است پرش افكار را منعكس كند. همچنین مراجع ممكن است در یادآوری مقادیر كافی از افكار و عقاید مشكل داشته باشد، تعداد زیادی از تداعی‌های نامربوط را در گفتارش وارد كند و یا به صحبت‌های بی‌ربط و بی‌هدف ادامه دهد.

 

 

قابلیت اعتماد(Reliability)

 

 

معاینه وضعیت روانی با نتیجه‌گیری و برداشت معاینه‌كننده از قابلیت اعتماد و توانایی گزارش دقیق وضعیت خود از جانب بیمار، ختم می‌شود. این قسمت مشتمل است بر تخمین معاینه‌كننده از میزان راستگویی و صداقت بیمار. مثلا اگر بیمار آشكارا به مصرف فعال مواد اعتراف كند یا موقعیت‌هایی را كه ممكن است انعكاس خوبی نداشته باشد، بازگو ‌كند، معاینه‌كننده می‌تواند حدس بزند كه قابلیت اعتماد بیمار خوب است.

 

 

 

 

 

اهداف، فرضیات و سوالات پژوهشی

 

 

هدف كلی:

 

 

بررسی علایم تقلیدی (تمارض) در مراجعه كنندگان به بخش معاینات روانپزشكی قانونی تهران از اسفند 1388 لغایت اسفند ماه 1389

 

 

اهداف ویژه:

 

 

 

• تعیین توزیع سنی و جنسی مراجعه كنندگان با علایم تقلیدی روانی در بخش معاینات روانپزشكی قانونی

 

 

• تعیین توزیع فراوانی انواع نشانه‌های تقلیدی در مراجعه كنندگان به بخش معاینات روانپزشكی قانونی بر حسب سن

 

 

• تعیین توزیع فراوانی انواع نشانه‌های تقلیدی در مراجعه كنندگان به بخش معاینات روانپزشكی قانونی بر حسب جنس

 

 

• تعیین توزیع فراوانی انواع نشانه‌های تقلیدی در مراجعه كنندگان به بخش معاینات روانپزشكی قانونی بر حسب میزان تحصیلات

 

 

• تعیین توزیع فراوانی انواع نشانه‌های تقلیدی در مراجعه كنندگان به بخش معاینات روانپزشكی قانونی بر حسب محل تولد (روستا، شهر، شهرستان)

 

 

• تعیین توزیع فراوانی انواع نشانه‌های تقلیدی در مراجعه كنندگان به بخش معاینات روانپزشكی قانونی بر حسب شغل

 

 

• تعیین توزیع فراوانی انواع نشانه‌های تقلیدی در مراجعه كنندگان به بخش معاینات روانپزشكی قانونی بر حسب علت ارجاع به بخش معاینه روانپزشكی قانونی

 

 

 

 

 

سوالات پژوهش:

 

 

 

• توزیع سنی و جنسی مراجعه كنندگان با علایم تقلیدی روانی در بخش معاینات روانپزشكی قانونی چگونه است؟

 

 

• توزیع فراوانی انواع نشانه‌های تقلیدی در مراجعه كنندگان به بخش معاینات روانپزشكی قانونی بر حسب سن چگونه است؟

 

 

• توزیع فراوانی انواع نشانه‌های تقلیدی در مراجعه كنندگان به بخش معاینات روانپزشكی قانونی بر حسب جنس چگونه است؟

 

 

• توزیع فراوانی انواع نشانه‌های تقلیدی در مراجعه كنندگان به بخش معاینات روانپزشكی قانونی بر حسب میزان تحصیلات چگونه است؟

 

 

• توزیع فراوانی انواع نشانه‌های تقلیدی در مراجعه كنندگان به بخش معاینات روانپزشكی قانونی بر حسب محل تولد (روستا، شهر، شهرستان) چگونه است؟

 

 

• توزیع فراوانی انواع نشانه‌های تقلیدی در مراجعه كنندگان به بخش معاینات روانپزشكی قانونی بر حسب شغل چگونه است؟

 

 

• توزیع فراوانی انواع نشانه‌های تقلیدی در مراجعه كنندگان به بخش معاینات روانپزشكی قانونی بر حسب علت ارجاع به بخش معاینه روانپزشكی قانونی چگونه است؟